Εντείνεται η ανησυχία στις Κυκλάδες, καθώς συνεχίζεται η έντονη σεισμική ακολουθία στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Αμοργού, Σαντορίνης και Ανάφης. Το μπαράζ σεισμών των τελευταίων ημερών συνεχίστηκε το μεσημέρι. Στις 15:04 σημειώθηκε σεισμός 5 Ρίχτερ στη θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της Αμοργού. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη σεισμική δόνηση που έχει σημειωθεί στην περιοχή έως τώρα.

Σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, ο σεισμός είχε εστιακό βάθος 13,2 χιλιόμετρα και το επίκεντρό του εντοπίζεται στα 22 χιλιόμετρα νότια-νοτιοδυτικά της Αρκεσίνης Αμοργού.

Λίγη ώρα νωρίτερα είχαν καταγραφεί άλλοι δύο σεισμοί άνω 4 Ρίχτερ. Συγκεκριμένα, σεισμός έντασης 4,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σημειώθηκε γύρω στις 14:30 στη θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της Αμοργού.

Σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, το επίκεντρο του σεισμού εντοπίζεται στα 27 χιλιόμετρα νότια νοτιοδυτικά της Αρκεσίνης Αμοργού, ενώ το εστιακό βάθος εκτιμάται στα 14,9 χλμ.

Λίγο μετά τις 14:00 είχε σημειωθεί σεισμός 4,2 Ρίχτερ με επίκεντρο 22 χιλιόμετρα 22 χιλιόμετρα νότια-νοτιοδυτικά της Αρκεσίνης Αμοργού και εστιακό βάθος 5 χλμ.

To απόγευμα λίγο μετά τις 7 έγινε σεισμός 4,5 Ρίχτερ. Σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, το επίκεντρο εντοπίζεται 24 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Αρκεσίνης Αμοργού, ενώ το εστιακό βάθος υπολογίζεται στα 14,1 χιλιόμετρα. 

Η ανακοίνωση της Διεπιστημονικής Επιτροπής ΕΚΠΑ

Ανακοίνωση για το μπαράζ σεισμών στις Κυκλάδες εξέδωσε η Διεπιστημονική Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων του ΕΚΠΑ. Η επιτροπή τονίζει ότι η εικόνα που παρουσιάζει η σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού, με ολοένα περισσότερους σεισμούς με μεγέθη μεγαλύτερα ή ίσα του 4.0, αν και πιθανώς να εμφανίζει χαρακτηριστικά σμηνοσειράς, δεν αποκλείεται να έχει χαρακτηριστικά προσεισμικής ακολουθίας.

Η ανακοίνωση έχει ως εξής:

«Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέσω του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο την εξέλιξη της σεισμικής δραστηριότητας στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης, καθώς και στη ζώνη Σαντορίνης – Αμοργού, πλησίον της νησίδας Ανύδρου.

Τον Ιούνιο του 2024 άρχισε να εμφανίζεται μικροσεισμική δραστηριότητα εντός της Καλδέρας της Σαντορίνης, η οποία εντάθηκε από τα μέσα Σεπτεμβρίου. Πρόκειται για την πρώτη φορά μετά την περίοδο 2011-2012 που εμφανίζεται σημαντική μικροσεισμική δραστηριότητα εντός της Καλδέρας. Στο πλαίσιο αυτής της δραστηριότητας, το Εργαστήριο Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ έχει εγκαταστήσει μόνιμους σεισμολογικούς σταθμούς στη Σαντορίνη από το 2011. Αντιθέτως, η περιοχή του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο, ~8 km ΒΑ της Σαντορίνης, εμφανίζεται διαχρονικά περισσότερο δραστήρια σεισμικά.

Τα μικροσεισμικά επίκεντρα στη Σαντορίνη εντοπίστηκαν κυρίως στη Νέα Καμένη και στην ευρύτερη περιοχή Ημεροβιγλίου-Φηρών, κατά μήκος της «γραμμής Καμένης» με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ. Συγχρόνως, εμφανίστηκε μικροσεισμική δραστηριότητα και στην περιοχή ανατολικά του Κολούμπο. Συνολικά, από τον Ιούνιο του 2024 έως και τις 25 Ιανουαρίου 2025 εντοπίστηκαν με σύγχρονες μεθόδους μηχανικής μάθησης (Machine-Learning) πάνω από 1,200 σεισμοί στην περιοχή Σαντορίνης-Κολούμπο, με μεγαλύτερο εκείνον που εκδηλώθηκε στις 25 Ιανουαρίου, 08:57:25 ώρα Ελλάδος, με επίκεντρο στις NA ακτές της Θηρασιάς, με μέγεθος 3.8.

Στις 26 Ιανουαρίου εμφανίστηκε νέα ομάδα σεισμών ανατολικά του ηφαιστείου Κολούμπο, με έντονη έξαρση την επόμενη ημέρα. Έως τις 29 Ιανουαρίου εντοπίστηκαν πάνω από 1,300 σεισμοί με τη χρήση μηχανικής μάθησης. Έως την 1η Φεβρουαρίου είχαν εντοπιστεί πάνω από 2,500 σεισμοί, ενώ ξεκίνησε η ασυνήθιστα υψηλή παραγωγικότα σεισμών με μεγέθη μεγαλύτερα του 4.0. Η σεισμικότητα εξαπλώθηκε στην περιοχή γύρω από τη νησίδα Άνυδρο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία καθημερινής ανάλυσης σεισμικών δεδομένων του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ, από την 1η Φεβρουαρίου έως και την 4η Φεβρουαρίου ώρα 09:00 εκδηλώθηκαν 43 σεισμοί με μέγεθος μεγαλύτερο ή ίσο του 4.0. Οι μεγαλύτεροι σεισμοί εκδηλώθηκαν στις 3 Φεβρουαρίου 14:17:41 και 4 Φεβρουαρίου 04:46:07 με μέγεθος 5.0. Το πυκνό σεισμολογικό δίκτυο της Σαντορίνης, με σταθμούς που ανήκουν στο Ενιαίο Εθνικό Δίκτυο Σεισμογράφων (ΕΕΔΣ), στο οποίο συμμετέχει το Εργαστήριο Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ, ενισχύεται με την εγκατάσταση νεών οργάνων τόσο στην Σαντορίνη όσο και στα γύρω νησιά.

Στο πλαίσιο της πολυπαραμετρικής παρακολούθησης του Ηφαιστειακού χώρου της Σαντορίνης, ιδιαίτερη σημασία δίνεται και στη μελέτη εδαφικής παραμόρφωσης και στο πώς αυτή συνδέεται με τη σεισμικότητα. Το Εργαστήριο Γεωφυσικής του ΕΚΠΑ έχει εγκαταστήσει από το 2011 έναν μόνιμο δορυφορικό γεωδαιτικό σταθμό GNSS/GPS στο Ημεροβίγλι (σταθμός SANT), ενώ από το 1994 έχει εγκατασταθεί και επαναμετράται περιοδικά μη-μόνιμο δίκτυο σταθμών GPS σε 21 θέσεις στη Θήρα, Θηρασιά και Νέα Καμένη.

Η ημερήσια επίλυση των δεδομένων από τον μόνιμο σταθμό (SANT) ανάδειξε αλλαγή της κινηματικής συμπεριφοράς της περιοχής από τον Αύγουστο 2024. Μετά τη δραστηριότητα της περιόδου 2011-2012 το άνυσμα της εδαφικής ταχύτητας απεικόνιζε την τεκτονική κίνηση της ευρύτερης περιοχής στην οριζόντια διεύθυνση (ΝΑ σε σχέση με το ITRF2014) και σταθερή στην κατακόρυφη.

Από τον Αύγουστο 2024 παρατηρήθηκε περιστροφή του οριζόντιου ανύσματος σε διεύθυνση Ανατολική-Βορειοανατολική, και ταυτόχρονη ανύψωση με ρυθμό συγκρίσιμο με εκείνον της περιόδου 2011-2012. Για την καλύτερη χωρική μελέτη της εδαφικής κίνησης θα πραγματοποιηθεί επαναμέτρηση του μη-μόνιμου δικτύου GPS της περιοχής.

Στόχος είναι να προσδιοριστεί με ακρίβεια η χωρική κατανομή της εδαφικής παραμόρφωσης σε όλη την περιοχή Θήρας-Θηρασιάς, και να μελετηθεί πώς συνδέεται με τα δύο ηφαιστειακά κέντρα, της Νέας Καμένης και του Κολούμπο.

Η εικόνα που παρουσιάζει η σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού, με ολοένα περισσότερους σεισμούς με μεγέθη μεγαλύτερα ή ίσα του 4.0, αν και πιθανώς να εμφανίζει χαρακτηριστικά σμηνοσειράς (μεγάλο πλήθος σεισμών με παρόμοια μεγέθη), δεν αποκλείεται να έχει χαρακτηριστικά προσεισμικής ακολουθίας. Το Εργαστήριο Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς και τα υπόλοιπα Ελληνικά Ινστιτούτα και Πανεπιστήμια παρακολουθεί συνεχώς το φαινόμενο με την ανάλυση των δεδομένων των σεισμολογικών σταθμών σε πραγματικό χρόνο και τη χρήση καινοτόμων εργαλείων ανάλυσης».

Γεράσιμος Παπαδόπουλος: «Θεωρώ ότι θα ανέβουν κι άλλο τα μεγέθη των σεισμών»

Στην εκπομπή «Live News» στο MEGA μίλησε και ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, σεισμολόγος του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου.

«Έχουμε φτάσει σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και τα μεγέθη μέσα σε τρία 24ωρα έχουν φτάσει στα 5 Ρίχτερ. Από το Σάββατο είχα πει πως είμαστε σε προσεισμική ακολουθία και πλέον είναι ανοδική η πορεία στα μεγέθη και στο πλήθος των σεισμών. Αυτή τη στιγμή δεν είμαστε βέβαιοι αν θα γίνει μεγαλύτερος σεισμός ή όχι. Ενδεχομένως τα 5 Ρίχτερ να ήταν ο κύριος σεισμός. Η ακολουθία συνεχίζεται με χαρακτηριστικά προσεισμών, και κατά συνέπεια είναι δικαιολογημένο».

«Οι πολλοί σεισμοί παρόμοιου μεγέθους δείχνουν ότι το ρήγμα αντιστέκεται να σπάσει. Θεωρώ πως η σεισμική ακολουθία θα κρατήσει καιρό. Για πόσες μέρες θα κρατήσουν τα μέτρα; Νομίζω πως έτσι όπως πορεύεται η ακολουθία, πιστεύω πως θα ανέβουν και άλλο τα μεγέθη αλλά δεν είμαι ακόμα έτοιμος να απαντήσω πόσο».

Λέκκας: «Πολύ μικρό το 5άρι για να είναι ο κύριος σεισμός»

Ο πρόεδρος ΟΑΣΠ, Ευθύμιος Λέκκας, ανέφερε πως ο σεισμός των 5 Ρίχτερ που σημειώθηκε στις 15:04 δεν φαίνεται να είναι ο κύριος σεισμός.

«Είναι πολύ μικρός για να είναι ο κύριος σεισμός. Θα προτιμούσα να είχαμε ένα σεισμό 5,5 βαθμών, ο οποίος δεν θα προκαλούσε επιπτώσεις στην Σαντορίνη και τα υπόλοιπα νησιά, αλλά αυτός ο σεισμός ίσως σηματοδοτεί έναν κύριο σεισμό και την έναρξη της απομείωσης τη σεισμικής δραστηριότητας», είπε o Ευθύμης Λέκκας στο «Live News» στο MEGA.

«Θεωρώ ότι είναι εύλογη η ανησυχία πολλών ανθρώπων, γιατί φοβούνται τους σεισμούς. Δεν ξέρουμε πόσο θα διαρκέσει. Σίγουρα θα υπάρχει από 1 έως και 4 βδομάδες».

Όσο για τις κατολισθήσεις στην κόκκινη παραλία, είπε πως είναι συνεχείς, ακόμα και χωρίς σεισμούς, καθώς πρόκειται για μία παραλία με ηφαιστειακούς σχηματισμούς που είναι τελείως ασύνδετοι.

Kαθηγητής Γεωλογίας: Θεωρώ ότι η σεισμική δραστηριότητα συνδέεται με την άνοδο της λάβας

Η σεισμική ακολουθία που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στις Κυκλάδες συνδέεται με ηφαιστειακή δραστηριότητα, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πάτρας, Αβραάμ Ζεληλίδης, στην εκπομπή «Πρωινή Παρέα» στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8.

Εξηγώντας ακριβώς τι συμβαίνει γεωλογικά, ο Αβραάμ Ζεληλίδης ανέφερε: «Όπως βυθίζεται η Αφρική κάτω από την Ευρώπη σε ένα τόξο που περνάει νότια της Κρήτης, βυθιζόμενη η Αφρική σε ένα βάθος περίπου 80 χιλιομέτρων, αρχίζει και λιώνει το υλικό και έτσι δημιουργείται ένα αντίστοιχο τόξο, το ηφαιστειακό τόξο που πιάνει τα Μέθανα, την Μήλο, τη Νίσυρο φτάνει μέχρι το Σουσάκι. Άρα λοιπόν είναι γνωστό ότι τα ηφαίστεια είναι ενεργά. Έχουν να δώσουν πολύ καιρό εκρήξεις. Μόνο της Σαντορίνη είναι που λειτουργεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τα υπόλοιπα δεν έχουν δώσει δραστηριότητες, αλλά εμείς θεωρούμε ότι το ηφαιστειακό τόξο είναι ενεργό και ανά πάσα στιγμή μπορούν να ενεργοποιηθούν και τα υπόλοιπα».

Στη θεωρία, η εξέλιξη ενός ηφαιστείου περνάει από διάφορα στάδια. Το στάδιο της ηρεμίας, το στάδιο της μικρής δραστηριότητας, της έντονης μέχρι να φθάσουμε στην έκρηξη, σημείωσε. Επίσης, η διάρκεια του κάθε σταδίου δεν είναι σαφής.

«Καταγράφουμε αυτή τη σεισμική δραστηριότητα. Όταν δηλαδή δεν έχουμε καθόλου σεισμούς, όταν οι σεισμοί πληθαίνουν, αυξάνονται κλπ. Για μένα, θεωρώ ότι αυτή η σεισμική δραστηριότητα συνδέεται με την άνοδο της λάβας από κάτω προς τα πάνω. Θεωρώ ότι αυτή είναι η αιτία που έχουμε τέτοια έντονη σεισμική δραστηριότητα. Η αλήθεια είναι ότι παρακολουθώντας τη σεισμική ακολουθία φαίνεται ότι είμαστε κοντά, ή στο τελείωμα ή στην έκρηξη» επισήμανε ο ίδιος.

Αυτό σημαίνει, συνέχισε ο Αβραάμ Ζεληλίδης ότι σιγά σιγά ανεβαίνοντας η λάβα, υπάρχουν αυτές οι διαρρήξεις, υπάρχουν οι σεισμοί. Αλλά δεν είναι πάντα έτσι. Υπάρχουν πολλές φορές περιπτώσεις που αυτή η δραστηριότητα εκτονώνεται, αυτή η πίεση από κάτω προς τα πάνω και σταματάει. Εκτονώνεται επειδή η λάβα, όπως ανεβαίνει έχει μέσα της υδρατμούς, αέρια, είναι υπό πίεση και μέσα από τα σπασίματα αυτά αρχίζουν και βγαίνουν αυτά στην ατμόσφαιρα, οπότε εκτονώνεται.

«Επίσης έχει να κάνει με τη χημική σύσταση της λάβας. Η Σαντορίνη έχει δώσει διαφορετικού είδους εκρήξεις και ήρεμες και εκρηκτικές. Έχει να κάνει με το ιξώδες του μάγματος. Αν είναι πιο ελαφρύ, εάν είναι πιο συμπαγές, μπορεί να δώσει κάποιες ροές ήσυχες χωρίς να καταλάβουμε εκρήξεις, αλλά μπορεί να δώσεις και εκρήξεις. Άρα λοιπόν, επειδή δεν ξέρουμε τη χημική σύσταση αυτή τη στιγμή, θεωρώ ότι δεν ξέρουμε και πώς θα συμπεριφερθεί. Αν θα εκτονωθεί και πώς θα εκτονωθεί. Το 2011 με μία μικρή έκρηξη δεν δημιούργησε προβλήματα. Πιθανά το μάγμα να ήταν βασαλτικής σύστασης, ήταν η ήρεμη ροή του και σταμάτησε. Δεν ξέρουμε τι θα έχει αυτό. (…) Δεν μπορείς να πάρεις στοιχεία από ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο που δεν βλέπεις τη λάβα για να πάρεις και να εκτιμήσεις τη χημική της σύσταση. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να βλέπεις τα αέρια που βγαίνουν επάνω και αν εκτονώνεται ή όχι. Γι’ αυτό έχουν στήσει έναν μηχανισμό παρακολούθησης της εξέλιξης. Αλλά είναι παρακολούθηση. Δηλαδή είναι προληπτικά τα μέτρα. Να πάει η ΕΜΑΚ, να αδειάσουν οι πισίνες, να προστατεύσουνε τον κόσμο. Το πώς θα εξελιχθεί αυτή η κατάσταση κανένας δεν το ξέρει» ανέφερε ο καθηγητής Γεωλογίας.

«Η λάβα κοντεύει να ανέβει»

Στην περίπτωση που πράγματι γινόταν μια έκρηξη στο Κολούμπο ερωτηθείς ποια θα ήταν η κατάσταση, σημείωσε ότι αυτό εξαρτάται από το είδος της έκρηξης.

«Να πω μόνο το εξής. Τελευταία διαβάζω κι εγώ ότι, για παράδειγμα, η Έξοδος του Μωυσή μπορεί να συνδέεται με μία έκρηξη που δημιουργήθηκε, ένα μεγάλο τσουνάμι. Αποσύρθηκε η θάλασσα και μετά ξανά πλημμύρισε. Τέτοιο ήταν και της μινωικής έκρηξης. Δηλαδή ένα τεράστιο τσουνάμι που κατέστρεψε ολόκληρο πολιτισμό. Δεν ξέρεις πώς θα εξελιχθεί. (…) Και νομίζω ότι γι’ αυτό γίνονται κάθε μέρα συσκέψεις και κόντρα συσκέψεις, παρακολουθώντας το σεισμικό φαινόμενο να δουν πώς εξελίσσεται και αν εκτονώνονται οι πιέσεις. Δεν ξέρω αν έχει έξοδο αερίων. Προφανώς κάποιοι καταγράφουν αυτό. Δηλαδή αν πράγματι τα αέρια βγαίνουν μέσα από το Κολούμπο, σημαίνει πως μπορεί να εκτονωθεί η πίεση και να σταματήσει αυτή η διαδικασία» συμπλήρωσε ο κ. Ζεληλίδης.

Ερωτηθείς πόσο μπορεί να διαρκεί μια τέτοια διαδικασία χωρίς να εκτονωθεί εκρηκτικά, όταν για παράδειγμα το 2011 κράτησε επί μήνες το διάστημα των μικροδονήσεων, ο Αβραάμ Ζεληλίδης σημείωσε πως τότε ήταν μικρότερες οι δονήσεις.

«Γι’ αυτό λέω ότι σήμερα βρισκόμαστε σε ένα επόμενο στάδιο. Άρα η λάβα κοντεύει να ανέβει. Σπάνε τα πετρώματα, δημιουργούνται οι σεισμοί. Αν λοιπόν κάποια στιγμή σταματήσουν οι σεισμοί, σημαίνει ότι πιθανά να έχει εκτονωθεί το φαινόμενο, άρα δεν ανεβαίνει ακόμα η λάβα. Για αυτό το παρακολουθούμε με τόσο προσοχή για να δούμε πώς εξελίσσεται. Αλλά δεν μπορείς να παρέμβεις. Αυτό είναι το θέμα» ανέφερε.

Απαντώντας στο ποια είναι κύρια τα στοιχεία που δείχνουν ότι μπορεί να οδηγείται ένα ηφαίστειο σε έκρηξη, ο κ. Ζεληλίδης ανέφερε επιγραμματικά τη σταδιακή αύξηση των σεισμικών δονήσεων, την έκλυση αερίων, μετακινήσεις εδαφών, αύξηση της θερμοκρασίας.

«Είναι κάποια κριτήρια που παρακολουθούμε. Δηλαδή, όσο ανεβαίνει το μάγμα προς τα επάνω, τόσο αυξάνεται και το νερό των θερμών πηγών, το νερό που πίνουμε. Εκεί δεν μπορούμε να το μετρήσουμε. Η έξοδος των αερίων αν αυξάνεται ή όχι. Δεν ξέρω αν το μετράνε. Το τρίτο είναι οι σεισμικές δονήσεις. Βεβαίως οι σεισμικές δονήσεις έχουν αυξηθεί. Το τέταρτο μένει να είναι η έκρηξη. Η χημική σύσταση, αν η έκρηξη είναι εκρηκτική ή αν είναι ήρεμη. Υπάρχουν διάφορα κριτήρια. Τώρα, το γεγονός ότι το Κολούμπο είναι υποθαλάσσιο δημιουργεί ένα θέμα γιατί δεν μπορείς να το παρακολουθήσεις εύκολα. Μόνο με μηχανήματα», κατέληξε ο καθηγητής Γεωλογίας.