Βασική -δομική θα έλεγα- αρχή αυτού του πολιτεύματος είναι ότι οι κυβερνήσεις αποτελούνται από ανθρώπους του λαού, εκλέγονται από τον λαό και υπηρετούν τον λαό, όπως είπε και ο μέγας Αβραάμ Λίνκολν στην ιστορική ομιλία του στο Gettysburg. (Of the people, by the people, for the people)
Πεμπτουσία λοιπόν της αστικής δημοκρατίας είναι η διαρκής επικοινωνία της κοινωνίας με την συντεταγμένη πολιτεία. Με την κυβέρνηση και τους θεσμούς. Οφείλουν να αφουγκράζονται η μια την άλλη. Να ανταλλάσσουν μηνύματα. Να συμμετέχουν σε μια διαρκή διάδραση. Σε μια δημoκρατική ώσμωση.
Αυτό συνέβη και στην οδυνηρή περίπτωση της δολοφονίας του άτυχου Αλκη . Η κοινωνία επι σειρά ετών αντιμετώπιζε το θέμα του χουλιγκανισμού με μια αμηχανία. Ναι μεν καταδίκαζε και αποστρεφόταν το φαινόμενο, αλλά πίστευε ότι δεν την αφορούσε απόλυτα. Υπήρχε (σε όλους μας, κακά τα ψέματα…) η αίσθηση ότι ο χουλιγκανισμός αφορά κάποιους περιθωριακούς που λύνουν τις οπαδικές του διαφορές με μαχαιρώματα και ξυλοδαρμούς στα γήπεδα ή περιξ αυτών.
Ότι δηλαδή αυτή η μορφή εγκληματικότητας δε μας αφορά όλους.
Η δολοφονία του Άλκη μας αφύπνισε όλους. Μαζικά και συλλογικά.
Συνειδητοποιήσαμε ότι το «αυγό του φιδιού» που επωαζόταν έσπασε και πλέον το τέρας είναι παντού. Στις γειτονιές και στα σχολεία μας. Στα πάρκα και στις πλατείες.
Μέσα στις αυλές μας. Μέσα στα σπίτια μας.
Η αφυπνισθείσα κοινωνία λοιπόν, στο πλαίσιο της προαναφερθείσας διάδρασης, έστειλε το μήνυμα στην πολιτεία. «Κάντε κάτι, κινδυνεύουμε».
Η πολιτεία έλαβε το μήνυμα. Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Τάκης Θεοδωρικάκος βάζοντας μπροστά το προσωπικό του κύρος, αλλά και το κύρος του θεσμού που υπηρετεί, είπε «ως εδώ». Είπε όμως και κάτι πιο σπουδαίο. «Είναι ζήτημα τιμής για την αστυνομία η σύλληψη των δραστών». Τιμή! Ξεχασμένη έννοια μέσα στον κυνισμό του συγχρόνου κόσμου. Μας θύμισε ότι εκτός από τον επαγγελματισμό, υπάρχει και το φιλότιμο μια έννοια που πρώτοι οι Έλληνες δημιουργήσαμε και πρώτοι εμείς ξεχάσαμε…
Ότι εκτός από το καθήκον, υπάρχει στις ψυχές αστυνομικών και της ηγεσίας τους και μια ακόμα φλόγα που σιγοκαίει και τους δίνει μια επιπλέον ώθηση.
Ότι ο αστυνομικός δεν αρκεί να είναι καλός ακαδημαϊκά. Χρειάζεται ηθικό και ανάλογο φρόνημα για να φέρει εις πέρας σύνθετα καθήκοντα που αφορούν την κοινωνία και όχι μια απρόσωπη γραφειοκρατία.
Η πολιτεία λοιπόν δρα και το κάνει με τρόπο άμεσο και αποτελεσματικό.
Μη ξεχνάμε ότι θεμελιώδης παράμετρος στην θεωρία της αποτροπής όπως έχει εκφραστεί από τοn Cesare Beccaria είναι ότι οι αντιδράσεις της πολιτείας ( αστυνομίας και δικαιοσύνης) πρέπει να είναι άμεσες.
Μόνο έτσι εμπεδώνεται ένα περιβάλλον ελέγχου και κράτους δικαίου.
Όταν η κρατική παρέμβαση απομακρύνεται χρονικά από το έγκλημα, κανείς δεν παίρνει το μήνυμα ότι η συμπεριφορά αυτή δεν είναι ανεκτή .Άμεσες συλλήψεις, άμεση παραπομπή στη δικαιοσύνη λοιπόν. Ας ελπίσουμε ότι και η δικαιοσύνη με τη σειρά της θα δράσει με την αμεσότητα που απαιτείται.
Η πολιτεία όμως προχωρά σε μια ακόμα πιο ουσιαστική κίνηση. Επιστρέφει το μήνυμα στη κοινωνία. «Δεν θα ασχοληθώ μόνο με την διαλεύκανση της δολοφονίας, θα φροντίσω να μη ξανασυμβεί κάτι τόσο τραγικό». Δεν μένει λοιπόν στην (επιτυχή) διαχείριση του συμβάντος. Αναλαμβάνει νομοθετικές και θεσμικές πρωτοβουλίες ώστε να χτυπηθεί το φαινόμενο στη ρίζα του.
Το έγκλημα δεν είναι ζήτημα κρατικό, είναι ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο και η καταπολέμηση του ( στον βαθμό που είναι εφικτό) απαιτεί συστράτευση κοινωνίας και πολίτων. Η κυβέρνηση ζητά την συμμετοχή όλων , από πολιτικά κόμματα μέχρι τις ΠΑΕ και ΚΑΕ ώστε να υπάρξει συλλογική ισχυρή απάντηση στην οπαδική βία. Είμαστε πλέον όλοι προ των ευθυνών μας. Πολιτεία και κοινωνία. Όλοι θα κριθούμε αυστηρά. Το πολιτικό κόστος έρχεται πλέον από την αδράνεια, όχι από τις πράξεις. Η κυβέρνηση δείχνει να το έχει αντιληφθεί. Η κοινωνία θα ανταμείψει αναλόγως…
*Ο Κωνσταντίνος Δούβλης είναι εγκληματολόγος, διδάκτωρ κοινωνιολογίας της αστυνόμευσης