Η γεωργία, ως πρωτογενής παραγωγή τροφίμων και με τις προβλεπόμενες ανάγκες του πληθυσμού του πλανήτη, έχει αποκτήσει τη δεύτερη, μετά το ICT, σημαντικότητα στην κλίμακα των βιομηχανικών τάσεων του κόσμου.
Επιπρόσθετα, η Kλιματική Aλλαγή και η μη ορθολογική διαχείριση των εδαφών οδηγεί σε μείωση/υποβάθμιση των φυσικών πόρων (νερό, γονιμότητα εδαφών και ερημοποίηση) και επαυξάνει τον διατροφικό κίνδυνο.
Η λύση είναι να αυξηθεί η αποδοτικότητα και η αντοχή των φυτών «εκ γενετής» (βελτίωση φυτών στη βασική έρευνα), αλλά και η άμεση εφαρμογή ορθολογικής εκμετάλλευσης των πηγών για τα σημερινά «επιτευκτά μέγιστα»/FAO mandate SCPI=Sustainable Crop Production Intensification.
Η αμεσότητα δεν αφορά μόνο τη χρονική επίσπευση της μεταφοράς της γνώσης στην πράξη αλλά και την 24η παρουσία της επιστήμης στον αγρό/δίπλα στο φυτό=speaking plants.
Δεδομένης της ανάγκης να βασιστούμε στην τεχνολογία του ICT με ενσωματωμένη τη Γνώση και την Αντίληψη (AI-ML), αλλά και τη χωρική διακριτότητα και επεμβατικότητα, για να γίνει εφικτή η επιβαλλόμενη ορθολογική αύξηση παραγωγής, οδηγούμεθα στην ευφυή γεωργία.
Η ευφυής γεωργία επομένως αναφέρεται στις δύο πρώτες βιομηχανικές προτεραιότητες παγκοσμίως (ICT και γεωργία=Τρόφιμα) και επομένως έχει λάβει την πρώτη θέση στην έρευνα, αλλά απασχολεί σοβαρά και την πολιτική για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική ασφάλεια.
Σοφή γεωργία
Η σοφή γεωργία επαφίεται κατ’ αρχήν στη γνώση, και συγκεκριμένα την ευφυή γεωργία, αλλά και στην πολιτική, η οποία πρέπει να οδηγεί σε «σωστά κριτήρια αποφάσεων» των επενδυτικών αλλά και των ευφυών συστημάτων αυτομάτου ελέγχου και του επιβλέποντα ανθρώπου, για την ολιστική καθημερινή διαχείριση της παραγωγής «Farm to Fork».
H επιδιωκόμενη ορθολογική αύξηση παραγωγής δεν επιβαρύνει το περιβάλλον, καθώς βοηθά στην οικονομία του διαθέσιμου νερού και στη μείωση των αερίων θερμοκηπίου (GHG) και της απερημοποίησης των εδαφών.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, η εξέλιξη της παραγωγής τροφίμων σε όλο τον κόσμο επαφίεται στη γνώση και τις πολιτικές=Ψηφιακός Μετασχηματισμός (Προσαρμοζόμενη Διακυβέρνηση-Adaptive Governance), αλλά και στην επιτυχή ψηφιοποίηση (εγκατάσταση του οχήματος της γνώσης).
Η ευφυΐα (τεχνητή νοημοσύνη στον 21ο αιώνα) θεωρείται πλέον διεθνώς απαραίτητο στοιχείο και της γεωργίας ακριβείας. Βασίζεται στη σύγχρονη ΓΝΩΣΗ της πρωτογενούς παραγωγής και στην ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ.
Η διάθεση σημαντικού ποσού από το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί επιτυχία του ΥΠΑΑΤ και αναγνώριση της σημασίας της γεωργικής παραγωγής στην εθνική οικονομία και στην κοινωνία. Η δίκαιη ανάπτυξη ξεκινά από την πρωτογενή παραγωγή και είναι απαραίτητος ο σωστός κρατικός προγραμματισμός και ο αντίστοιχος τεχνικός σχεδιασμός.
Η θεωρία του SCIENCE IN ECONOMY μπορεί να βοηθήσει για δίκαιες και αειφόρες πολιτικές, με σκοπό την ευημερία του αγροτικού τομέα και της χώρας γενικότερα.
Τούτο διότι η σημασία της πρωτογενούς παραγωγής για την οικονομία είναι εξαιρετικά σημαντική ιδιαίτερα σήμερα, περισσότερο από ποτέ.
Προβλήματα έξυπνης τεχνολογίας ΑΙ
Από έρευνα του Harvard προέκυψε ότι το 70% των εφαρμογών έξυπνων IOT αποτυγχάνει για τρεις λόγους, που είναι οι εξής:
1. Η κουλτούρα του προσωπικού που καλείται να τις εφαρμόσει, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις έχει έλλειμμα στην «κουλτούρα» για την ψηφιακή εποχή.
Ιδιαίτερα αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη για την εκπαίδευση των αγροτών (Στην Κίνα άρχισε μαζί με τα Κέντρα Αγροτικών Δεδομένων και η εκπαίδευση ταλέντων/Talent train για την υποστήριξη των αγροτικών ομάδων στην ψηφιακή εποχή).
2. Τεχνολογία ανώριμη. Οι περισσότεροι επιχειρηματίες, στις περιπτώσεις όπου απέτυχε το ΙΟΤ, θεωρούν ως αιτία της αποτυχίας στην εφαρμογή της από νέες τεχνολογικές ομάδες που δεν είχαν την απαιτούμενη προηγούμενη εμπειρία και την κατάλληλη «σύνθεση».
Οι μηχανικοί της SHELL θεωρούν απολύτως απαραίτητη την εξαρχής συμμετοχή των «ειδικών της εφαρμογής-domain experts» στις ομάδες σχεδιασμού εφαρμογών ΙΟΤ.
Ομοίως, έχει ήδη παρατηρηθεί και στην Ελλάδα, όπου οι «ενδιαφερόμενοι πάροχοι έξυπνης τεχνολογίας διερωτώνται γιατί οι αγρότες παρουσιάζουν έλλειμμα εμπιστοσύνης προς αυτήν».
Η απάντηση έγκειται στο γεγονός ότι πολλές φορές οι πάροχοι δεν γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες του αγρότη, ιδιαίτερα του μικρού και μεσαίου αγρότη.
3. Ηθική και ασφάλεια. Η «ηθική» προσέγγιση του καταναλωτή (προσοχή στο Branding των προϊόντων τροφίμων και άλλων φυτοφαρμακευτικών ειδών) και η ασφάλεια που εμπνέει μέσα από διαδικτυακές επαφές (κυβερνοασφάλεια) δεν καταφέρνουν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη (trust) του χρήστη και την αποδοχή του καταναλωτή.
Η τεχνολογία και η κοινωνία
Η τεχνολογική εξέλιξη πρέπει να έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, διότι πρέπει να εξυπηρετεί όχι την τεχνολογία καθαυτήν, αλλά την πορεία του ανθρώπινου είδους προς τη σωστή κατεύθυνση. Για τον σκοπό αυτό πρέπει οι «ειδικοί» της τεχνολογίας να είναι κοντά στην κοινωνία και οι ειδικοί της ευφυούς γεωργίας να βρίσκονται κοντά στον αγρότη και στον «καταναλωτή».
Το «κοινωνικό καλό» πρέπει να ωφελεί την κοινωνία αλλά και να σέβεται τις επιθυμίες του ατόμου. Η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ-ΑΙ) είναι πλέον αρκετά ώριμη για να δώσει σταθερούς αλγόριθμους για την προσέγγιση του «κοινωνικού καλού» με καινοτόμες υπηρεσίες και εφαρμογές.
Η ολοκλήρωση με έξυπνα μηχανήματα/αισθητήρες και λειτουργίες πρέπει να στοχεύει στην αειφορική ανάπτυξη.
Σήμερα η έρευνα και η εξέλιξη των ευφυών συστημάτων έχει δώσει πολλές «αιτίες» για την εφαρμογή Ηθικών Αρχών της Τεχνολογίας στα στάδια του σχεδιασμού, ανάπτυξης, ολοκλήρωσης και χρήσης των ευφυών συστημάτων.
Οι ηθικές αρχές είναι κατευθυντήριες γραμμές που θέτουν οι «Πολιτικοί», και λειτουργούν είτε σαν προδιαγραφές αλγορίθμων είτε σαν «αειφορικές συστάσεις για επιδοτήσεις-πολιτικές κ.λπ.». Σήμερα είναι απαραίτητο στην πραγμάτωση εφαρμόσιμων συστημάτων ΤΝ να προστίθενται και θέματα Ασφάλειας, Διαφάνειας, Δικαιοσύνης, Αλάθητου, Ευθύνης και Ατομικότητας.
Η αντίστοιχη προσπάθεια του 2019 κατέπεσε στο Ελεγκτικό Συνέδριο λόγο εμφανών «μη διαυγών» παρεμβολών αλλά και αρκετών τεχνικών ατελειών.
Ο ίδιος κίνδυνος υπάρχει και σήμερα διότι η μη «ολοκληρωμένη θεώρηση» του θέματος μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο σε ολοσχερή απώλεια του κονδυλίου, αλλά και σε οπισθοδρόμηση και απώλεια της εμπιστοσύνης και συνεργασίας του αγρότη, δηλαδή σε ολοσχερή απώλεια της όποιας καλοπροαίρετης αναπτυξιακής προσπάθειας του ΥΠΑΑΤ.
Η αποτυχία αυτή μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή καθυστέρηση της ψηφιοποιημένης ανάπτυξης. Στον διεθνή χώρο, η Αμερική ίδρυσε δύο Ινστιτούτα Τεχνητής Νοημοσύνης που ασχολούνται με την έξυπνη γεωργία, ενώ η Κίνα προχωρά με γοργούς ρυθμούς στην ίδρυση Ag Data Centres, τα οποία όχι μόνο προσφέρουν βάσεις δεδομένων και πλατφόρμες εφαρμογών ελέγχου της παραγωγής αλλά βοηθούν και τους παραγωγούς στην τυποποίηση και την προσέγγιση αγορών.
Η ευφυής γεωργία εφαρμόζεται ήδη σε θερμοκήπια, στην κτηνοτροφία, καθώς και σε μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Το μεγάλο στοίχημα για τη χώρα μας αποτελεί η εφαρμογή της από τους μικρούς και μεσαίους αγρότες.
Σε αυτή την προσπάθεια είναι απαραίτητη η συμβολή της πολιτείας για την εκπαίδευση και την οργάνωση καινοτόμων ομάδων παραγωγών που θα αποτελέσουν τον πρόδρομο για τους υπόλοιπους.
* O Νίκος Συγριμής είναι ομότιμος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ), πρόεδρος Geosmart
**πρώτη δημοσίευση: «Οικονομική Επιθεώρηση»