Η κρίση γεννάει ευκαιρίες, λένε οι έμποροι. Θα μπορούσε άραγε να πει κανείς ότι το ίδιο ισχύει και για τα κράτη ή τις κοινωνίες; Μπορεί μια φονική παγκόσμια πανδημία, όπως αυτή που ζούμε τα δύο τελευταία χρόνια, να φέρει κάτι θετικό στην οργάνωση του κράτους αλλά και στη συγκρότηση της κοινωνίας, πέρα από πόνο, αγωνία, θάνατο, οικονομική ύφεση και μαρασμό;
Παρακολούθησα με τεράστιο ενδιαφέρον τα πρώτα δύο επεισόδια της εκπληκτικής σειράς του Στάθη Καλύβα «Καταστροφές και Θρίαμβοι», στο ΣΚΑΪ.
Αναρωτήθηκα, βλέποντας από μια διαφορετική γωνιά το εθνικό μας αφήγημα και την πορεία του κράτους στις πρώτες δεκαετίες της ύπαρξης του, αν η πίεση και η κρίση που βιώνουμε σήμερα θα μπορούσε να δημιουργήσει τις συνθήκες μιας εθνικής ανάτασης; Ενός ακόμα «θριάμβου» μετά από «καταστροφή»;
Η πανδημία βρήκε την Ελλάδα στα «χαμηλά» της. Την οικονομία της στρεσαρισμένη από μακροχρόνια κρίση, το πολιτικό σύστημα σε μεταβατική περίοδο λίγο μετά από μια σημαντική πολιτική αλλαγή και την κοινωνία σε κρίση και έντονο διχασμό.
Σε αυτό το κλίμα, η πρώτη φάση της πανδημίας –περιέργως- λειτούργησε ως ένας καταλύτης θετικών δράσεων και συμπεριφορών: Το κράτος προχώρησε σε μια σειρά παρεμβάσεων που διευκόλυναν την καθημερινότητα του πολίτη, ενώ το αυστηρό πλαίσιο των περιοριστικών μέτρων δημιούργησε μια ιδιότυπη κοινωνική ομοθυμία και συνοχή.
Δεκάδες ηλεκτρονικές εφαρμογές αναπτύχθηκαν για την εξ αποστάσεως εξυπηρέτηση των πολιτών από δημόσιες υπηρεσίες που δεν είχαν αναπτυχθεί εδώ και χρόνια. Ταυτόχρονα, ο λαός συσπειρώθηκε γύρω από την ηγεσία (πολιτική και ιατρική) επιδεικνύοντας εντυπωσιακή πειθαρχία και συμμόρφωση, επιτυγχάνοντας ένα νέο «ελληνικό θαύμα».
Όπως, όμως, σε κάθε μεγάλη ελληνική στιγμή, τον θρίαμβο διαδέχθηκε η μιζέρια και η εσωστρέφεια. Τη νικηφόρα επέλαση των βαλκανικών πολέμων, ο εθνικός διχασμός. Την εποποιία του Αλβανικού μετώπου, ο εμφύλιος. Τα εντυπωσιακά αποτελέσματα στη διαχείριση του πρώτου κύματος διαδέχθηκαν η χαλάρωση, η διχόνοια, η διάσπαση της κοινωνικής συνοχής και οι εκατόμβες νεκρών.
Το αποκορύφωμα: η συγκριτική – σε σχέση με άλλες χώρες- αποτυχία της ελληνικής κοινωνίας να αγκαλιάσει σύσσωμη το εμβολιαστικό πρόγραμμα και να αποδεχθεί την επιστημονική βάση στην αντιμετώπιση της πανδημίας, παρά την άρτια τεχνικά οργάνωση του εγχειρήματος από την πλευρά του κράτους.
Σε αυτό το σημείο, η Ελληνική κοινωνία και οι βασικοί θεσμοί της, είχαν μια μοναδική ιστορικά ευκαιρία: να αποβάλλουν από τον πυρήνα τους κάθε σκοταδιστική, αναχρονιστική, αντιεπιστημονική και βαθιά συντηρητική αντίληψη που ταΐζουν εδώ και χρόνια τον φανατισμό, το διχασμό και τη μισαλλοδοξία. Να συγκρουστούν με ευθύτητα και καθοριστικά με τον ανορθολογισμό.
Η κυβέρνηση και η ΝΔ να διακόψουν και τους τελευταίους δεσμούς τους με την ακροδεξιά, και να μετατραπεί απόλυτα σε ένα σύγχρονο φιλελεύθερο ευρωπαϊκό κόμμα. Η αντιπολίτευση και κυρίως ο Σύριζα, να απορρίψει το λαϊκισμό, τις συντεχνιακές λογικές και τον οπορτουνισμό και να μετεξελιχθεί σε μια σοβαρή, θεσμική αντιπολίτευση και εναλλακτική πρόταση εξουσίας. Η Εκκλησία να αποβάλλει σκοταδιστικές, μεσαιωνικές και αντιεπιστημονικές αντιλήψεις και συμπεριφορές και να αγκαλιάσει με ανοιχτό πνεύμα το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.
Ο ιατρικός κόσμος της χώρας να ξεπεράσει το άγχος της προστασίας της συντεχνίας και της ανοχής στην αγραμματοσύνη και την απουσία διαδικασιών αξιολόγησης και να αποτελέσει έναν ταγό στην προώθηση της επιστημονικής σκέψης και του ορθολογισμού. Τα ΜΜΕ να αρνηθούν τη δημιουργία της είδησης μέσα από την προβολή του γραφικού και του περιθωριακού και να λειτουργήσουν υπεύθυνα ως φορείς ενημέρωσης και υποστήριξης του κοινωνικά χρήσιμου. Όμως τίποτα ή σχεδόν τίποτα από όλα αυτά δεν έγινε.
Το ξεκάθαρο δίλημμα μεταξύ επιστημονικής λογικής και ανορθολογισμού κρύφτηκε πίσω από άλλα, περιθωριακά ψευτοδιλήμματα περί πολιτικών προτεραιοτήτων, περί δικαιωματισμού, περί δογματικότητας και συναδελφικής αλληλεγγύης.
Η Ελλάδα φαίνεται πως έχασε τη μοναδική ευκαιρία που της πρόσφερε η κρίση. Να φύγει μπροστά από τη βαλκανική μιζέρια και τα τελευταία οθωμανικά κατάλοιπα που παραμένουν ενσωματωμένα στο κοινωνικό της DNA και να ενισχύσει ακόμα περισσότερο τον εναγκαλισμό της με τις χώρες και τις κοινωνίες της Δυτικής Ευρώπης.
Αντίθετα, θα βγει από την υγειονομική κρίση με ένα αίσθημα αποτυχίας και ήττας, διχασμένη πολιτικά και κοινωνικά, ελπίζοντας πως μετά από μερικά χρόνια θα μπορέσει να μετατρέψει για μια ακόμα φορά την αποτυχία σε ένα θαύμα.
Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
