Το 2021 έγραψα μια ανάρτηση για το American Purpose με τίτλο: «Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι και η παρακμή του δυτικού πολιτισμού». Είχα δηλώσει τότε ότι όταν οι ιστορικοί, σε έναν αιώνα ή και πενήντα χρόνια, αναζητήσουν να καταλάβουν πώς και γιατί κατέρρευσε ο δυτικός πολιτισμός, θα υποδείξουν τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι ως τον κύριο ένοχο.
Ο πρώην Πρωθυπουργός της Ιταλίας επινόησε τη σύγχρονη μορφή ολιγαρχίας, κατά την οποία ένας πλούσιος χρησιμοποιεί τα χρήματα του για να αποκτήσει πολιτική επιρροή αγοράζοντας μέσα ενημέρωσης και στη συνέχεια χρησιμοποιεί την πολιτική του θέση για να προστατεύσει τα οικονομικά του συμφέροντα.
Του Φρανσίς Φουκουγιάμα (*)
Η ηχηρή επιτυχία της στρατηγικής του Μπερλουσκόνι στη δεκαετία του 1990 εξηγεί γιατί η Ιταλία δεν ξεκίνησε ποτέ τη θεσμική μεταρρύθμιση που θα μπορούσε να είχε επιφέρει η κατάρρευση του παλιού πολιτικού της συστήματος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Αυτό το μοντέλο υιοθετήθηκε στη συνέχεια από άλλους ολιγάρχες σε ολόκληρη την πρώην Σοβιετική Ένωση και την Ανατολική Ευρώπη, από τον Ihor Kolomoisky και τον Rinat Akhmetov στην Ουκρανία έως τον Andrej Babiš στην Τσεχική Δημοκρατία (ο οποίος θα μπορούσε να επιστρέψει στην εξουσία φέτος).
Όλοι χρησιμοποίησαν την περιουσία τους για να εξαγοράσουν εταιρείες μέσων ενημέρωσης σε παρακμή, οι οποίες συνέβαλαν στην προστασία των επιχειρήσεων τους. Αυτοί οι ολιγάρχες έχουν απειλήσει τη δημοκρατία με τους πιο βασικούς τρόπους, ασκώντας αδικαιολόγητη πολιτική επιρροή και ενθαρρύνοντας τη διαφθορά.
Σήμερα λοιπόν, ήλθε η ώρα η Αμερική να απαιτήσει και αυτή τον δικό της ολιγάρχη. Πρόκειται για τον Έλον Μασκ, που έχει ψηθεί στο καλούπι του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Η από πλευράς του εξαγορά του Twitter το 2022 έναντι 44 δις. δολαρίων θεωρήθηκε ως μια πολύ κακή επιχειρηματική απόφαση και η προκύπτουσα απώλεια αγοραίας αξίας φαίνεται πολύ πραγματική.
Όμως, όπως ο Μπερλουσκόνι και οι ολιγάρχες του πρώην σοβιετικού μπλοκ, ο Μασκ δεν αγόρασε την πλατφόρμα για οικονομικούς λόγους, ούτε για να υπερασπιστεί την ελευθερία της έκφρασης - όπως έχει προτείνει. Μάλλον, ήθελε να αγοράσει πολιτική επιρροή, κάτι που έκανε επιτυχώς.
Το πρώην Twitter έχει περάσει από μια ελαφρώς αριστερή πλατφόρμα σε ένα μόνιμο «MAGA», το οποίο ο Μασκ χρησιμοποιεί πολλές φορές την ημέρα για να μεταδώσει τις δικές του πολιτικές απόψεις.
Τα 250 εκατομμύρια δολάρια που δώρισε στην εκστρατεία του Τραμπ συνέβαλαν σημαντικά στην εκλογή του και έκτοτε του ανατέθηκε ο ρόλος του συνδιευθυντή του Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας (DOGE) και του γενικού συμβούλου πολιτικής. Δεν χρειάζεται να μπούμε σε λεπτομέρειες σχετικά με τις κολοσσιαίες συγκρούσεις συμφερόντων που θα μπορεί να εκμεταλλευτεί ο Musk σε αυτή τη θέση, δεδομένης της σημασίας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για τις εταιρείες του Tesla και SpaceX.
Η συνεργασία του Ντόναλντ Τραμπ και του Έλον Μασκ δεν ήταν, ωστόσο, δεδομένη. Δύο τόσο μεγάλοι εγωισμοί θα δυσκολευτούν να μοιραστούν τα φώτα της δημοσιότητας και φαίνεται ότι ο Τραμπ έχει ήδη κουραστεί από την παρουσία του Μασκ στο Mar-a-Lago. Αν ο Μασκ ήθελε πραγματικά να ακολουθήσει το δρόμο του Μπερλουσκόνι, θα επιδίωκε να μπει ο ίδιος στην πολιτική. Πράγματι, θα ήταν ένας πολύ πιο ισχυρός διάδοχος από οποιοδήποτε από τα παιδιά του Τραμπ.
Δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε για αυτό: ο Πρόεδρος έχει ήδη επισημάνει ότι ο Μασκ δεν θα μπορούσε να είναι υποψήφιος για το αξίωμα αφού δεν γεννήθηκε στις Ηνωμένη Πολιτείες. Αλλά υπάρχουν πολλά άλλα δημόσια αξιώματα στα οποία θα μπορούσε να έχει πρόσβαση ακόμη κι αν έφευγε από την τροχιά του Τραμπ. Δεν θα τον θεωρούσα συνεπώς τόσο γρήγορα αποκλεισμένο από την αμερικανική πολιτική ζωή.
Την παρουσία και τον διορισμό του Μασκ στο σημερινό του πόστο, πρέπει να το δούμε προσεκτικά και σε βάθος χρόνου. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνεχώς κερδίζουν έδαφος και αφήνουν πίσω το παραδοσιακό ΜΜΕ. Όλο και περισσότερο οι Αμερικανοί πολίτες και όχι μόνον, από αυτά ενημερώνονται. Ακόμα, τα μέσα αυτά δεν είναι ουδέτερα. Πρόκειται για πολιτικές αρθρώσεις που από κάθε άποψη αποκτούν ειδικό βάρος. Άρα μπορούν και επηρεάζουν αποτελέσματα εκλογών.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι είναι πολύ μεγάλα και πολύ ισχυρά. Τα τρία επίγεια τηλεοπτικά μας δίκτυα ήταν επίσης στο απόγειο τους, αλλά η πολιτική τους επιρροή περιοριζόταν από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών (FCC) και από τις παραδοσιακές κατευθυντήριες γραμμές για την ουδετερότητα των μέσων ενημέρωσης. Τέτοιοι περιορισμοί δεν υπάρχουν πλέον σήμερα για μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες.
Αυτή η επιρροή πρέπει να τιθασσευτεί και αυτό δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο με ενδιάμεσα λογισμικά που θα αφαιρούσαν εκδοτική εξουσία. Αυτή η ιδέα ήταν το αντικείμενο μιας ομάδας μελέτης που ηγήθηκα στο Στάνφορντ το 2020 και εξετάστηκε πρόσφατα σε μια εξαιρετική έκθεση από το Ίδρυμα για την Αμερικανική Καινοτομία . Το 2020, είπαμε στην έκθεσή μας ότι οι μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες ήταν σαν ένα γεμάτο όπλο που βρίσκεται πάνω σε ένα τραπέζι μπροστά μας και μπορούσαμε μόνο να ελπίζουμε ότι κανένας κακόβουλος δεν θα το σήκωνε και θα μας πυροβολούσε.
Αυτό είναι το σενάριο που διαδραματίστηκε με το Twitter και τον Elon Musk. Επομένως, η μείωση της ισχύος των πλατφορμών παραμένει στην ημερήσια διάταξη, αλλά η μεταρρύθμιση μπλοκάρεται επειδή ο Χ κραδαίνει τώρα ένα πολύ μεγάλο όπλο. Ένα όπλο που ήδη ανατρέπει τάξεις πραγμάτων και που θα ήταν πολύ επικίνδυνο να αντιμετωπιστεί με λαϊκιστική ανευθυνότητα.
(*) Γνωστός συγγραφέας και στοχαστής. Το άρθρο του επιμελήθηκε ο σύμβουλος του ιστοτόπου μας Αθ. Χ. Παπανδρόπουλος
Η «άχρηστη γνώση», ως όπλο μαζικής αποβλάκωσης
Η ελευθερία της τέχνης
Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
