Τον επίσημο κατάλογο των χωρών καταγωγής που θεωρούνται «ασφαλείς», δημοσιοποίησε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πρόκειται για σημαντική αλλαγή στη διαχείριση των αιτούντων άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η νέα λίστα περιορίζει ουσιαστικά τις δυνατότητες χορήγησης ασύλου σε υπηκόους συγκεκριμένων χωρών και αποτελεί μέρος της ευρύτερης στρατηγικής της Ευρωπαϊκή Ένωση για αυστηρότερο έλεγχο των μεταναστευτικών ροών.

Οι επτά χώρες που περιλαμβάνονται στη λίστα ασφαλών χωρών σύμφωνα με την Kομισιόν

Στον κατάλογο των ασφαλών χωρών καταγωγής περιλαμβάνονται επτά κράτη: το Κόσοβο, το Μπανγκλαντές, η Ινδία, η Αίγυπτος, το Μαρόκο, η Τυνησία και η Κολομβία. Η επιλογή αυτών των χωρών δεν είναι τυχαία, καθώς αποτελούν σημαντικές πηγές μεταναστευτικών ροών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία χρόνια.

Βασικός στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η επιτάχυνση της διαδικασίας διαχείρισης των αιτήσεων ασύλου από πολίτες των συγκεκριμένων χωρών. Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι υπήκοοι αυτών των κρατών δεν έχουν a priori το προφίλ του πρόσφυγα, γεγονός που επιτρέπει την ταχύτερη εξέταση των αιτημάτων τους και, εφόσον απορριφθούν, τον άμεσο επαναπατρισμό τους.

Η κατάρτιση κοινής ευρωπαϊκής λίστας αποσκοπεί στη διόρθωση της υπάρχουσας κατάστασης που επιτρέπει στους αιτούντες άσυλο να επιλέγουν χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση τα διαφορετικά και συχνά ελαστικότερα κριτήρια που κάθε κράτος-μέλος εφαρμόζει στη χορήγηση ασύλου.

Η διαδικασία έγκρισης των αιτούντων άσυλο και οι πιθανές αντιδράσεις

Για να τεθεί σε ισχύ η πρόταση της Κομισιόν απαιτείται η έγκριση τόσο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και από τα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, το ζήτημα χαρακτηρίζεται από υψηλή πολιτική ευαισθησία και ενδέχεται να προκαλέσει έντονες διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών. Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία της λίστας προωθήθηκε κυρίως από την ιταλική κυβέρνηση, η οποία σήμερα χαιρέτισε την εξέλιξη ως «μία επιτυχία της ιταλικής κυβέρνησης».

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχειρεί να δημιουργήσει έναν κοινό κατάλογο ασφαλών χωρών καταγωγής. Το 2015 είχε παρουσιαστεί παρόμοια πρόταση, η οποία όμως εγκαταλείφθηκε λόγω των έντονων συζητήσεων που προκάλεσε η πιθανή συμπερίληψη της Τουρκίας. Οι αμφιλεγόμενες επιδόσεις της χώρας στους τομείς της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, του σεβασμού των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και της ελευθερίας του Τύπου αποτέλεσαν σημεία τριβής.

Το ευρύτερο πλαίσιο της αυστηρότερης μεταναστευτικής πολιτικής

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται υπό αυξανόμενη πίεση να υιοθετήσει αυστηρότερη μεταναστευτική πολιτική, καθώς τα κόμματα της δεξιάς και της άκρας δεξιάς κερδίζουν συνεχώς έδαφος σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Η μετανάστευση αποτελεί κεντρικό ζήτημα στην πολιτική ατζέντα και επηρεάζει σημαντικά τις εκλογικές αναμετρήσεις σε ολόκληρη την ήπειρο.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Κομισιόν παρουσίασε στα μέσα Μαρτίου ένα ολοκληρωμένο πακέτο μέτρων για την επιτάχυνση των απελάσεων αλλοδαπών χωρίς άδεια παραμονής.

Μεταξύ των προτάσεων περιλαμβάνεται και η δημιουργία νομικού πλαισίου για την ίδρυση κέντρων μεταναστών εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων, γνωστών ως «κόμβων (hub) επιστροφής».

Τα βασικά σημεία της νέας πολιτικής για τους αιτούντες άσυλο περιλαμβάνουν:

  • Ταχύτερη εξέταση αιτήσεων ασύλου από υπηκόους των επτά χωρών της λίστας
  • Ενιαία κριτήρια αξιολόγησης σε όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης
  • Αποτελεσματικότερες διαδικασίες επαναπατρισμού για όσους δεν πληρούν τα κριτήρια
  • Δημιουργία ειδικών κέντρων διαχείρισης εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων

Η νέα λίστα ασφαλών χωρών καταγωγής αναμένεται να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο στη διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος. Ωστόσο, παραμένει να φανεί κατά πόσο θα επιτύχει τους στόχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αποτελεσματικότερο έλεγχο των μεταναστευτικών ροών και δικαιότερη κατανομή των αιτούντων άσυλο μεταξύ των κρατών-μελών.