Η επόμενη ημέρα της κρίσης και του μνημονίου βρίσκει την Κυπριακή Δημοκρατία πιο αισιόδοξη και με καλύτερες προοπτικές...
Του Χρίστου Μ. Χριστοφόρου*
Ανώτερος Εκτελεστικός Σύμβουλος της Deloitte Κύπρου
Μετά την βαθειά κρίση της περιόδου 2013-2015, η κυπριακή οικονομία κατάφερε να αντιδράσει θετικά και να περάσει σε θετικό πρόσημο ανάπτυξης.
Οι εξελίξεις αυτές αποδίδονται στην σωστή εφαρμογή της μνημονιακής σύμβασης με τους δανειστές, στα αποτελεσματικά μέτρα που λήφθηκαν τόσο στον δημόσιο όσο και στον τραπεζικό τομέα, καθώς και στην υπευθυνότητα που επέδειξαν όλοι οι πολίτες στην αντιμετώπιση της κρίσης.
Αυτήν την στιγμή η οικονομία τρέχει με ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 2,7% του ΑΕΠ, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα έχει μειωθεί κάτω του 2% του ΑΕΠ. Επίσης, τα δημόσια οικονομικά παρουσιάζουν πλεόνασμα, ενώ ο προϋπολογισμός του 2017 είναι σχεδόν ισοσκελισμένος. Την ίδια ώρα, ζωτικοί τομείς, όπως ο τουρισμός, παρουσιάζουν ρεκόρ ανόδου και συνεισφοράς στο ΑΕΠ της χώρας. Βελτιωμένο είναι και το επιχειρηματικό κλίμα στην αγορά.
Φυσικά, οι επιπτώσεις της κρίσης δεν εξέλιπαν εντελώς. Αντίθετα, το δημόσιο χρέος της Κύπρου συνεχίζει να προκαλεί ανησυχίες, αφού βρίσκεται στο υψηλό ποσοστό του 108% του ΑΕΠ, η ανεργία στο επίπεδο του 12% και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις τράπεζες στο 48% (27 δισεκατομμύρια ευρώ) του συνόλου των τραπεζικών πιστώσεων.
Τα προβλήματα αυτά και οι συνακόλουθες προεκτάσεις τους σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά αποτελούν μερικές από τις μεγάλες προκλήσεις του 2017. Με άλλα λόγια, η Κύπρος θα πρέπει να βρει τρόπους να διορθώσει και να βελτιώσει αυτά τα μεγέθη, γιατί σε αντίθετη περίπτωση θα λειτουργήσουν ως τροχοπέδη για την εξέλιξη της οικονομίας.
Εκτός αυτών των προβλημάτων, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και τις προκλήσεις που αφορούν διαρθρωτικές αλλαγές, όπως είναι η προώθηση των μεταρρυθμίσεων, η εφαρμογή των κρατικοποιήσεων και η υλοποίηση των μεγάλων έργων υποδομής στον τόπο. Δυστυχώς, για τα θέμα αυτά παρατηρούνται αδικαιολόγητες και ακατανόητες καθυστερήσεις οι οποίες οφείλονται είτε στην γραφειοκρατία του Δημοσίου, είτε στην έλλειψη πολιτικής τόλμης από τα κόμματα και την Βουλή, είτε στις αχρείαστες αντιδράσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Κατά την γνώμη μας, η κυβέρνηση θα πρέπει να αναλάβει συγκεκριμένες και στοχευμένες πρωτοβουλίες για άμεση προώθηση αυτών των αλλαγών, ώστε να εκσυγχρονίσει την οικονομία και να τής προσδώσει μία νέα προοπτική.
Ειδικά τώρα, που οι ξένοι οίκοι αξιολόγησης άρχισαν να αναβαθμίζουν την κυπριακή οικονομία, απαιτούνται τολμηρές αλλαγές ώστε η Κύπρος να επανέλθει στην επενδυτική βαθμίδα (βρίσκεται κάτω 2 μονάδες) που θα τής επιτρέψει να απευθύνεται στις αγορές, να εξευρίσκει χρηματοδότηση με χαμηλότερο κόστος χρήματος και γενικά να προβάλλει θετικότερα την οικονομία της.
Προς την ίδια κατεύθυνση συμβάλλει επίσης και η προώθηση των ενεργειακών σχεδιασμών της Κύπρου, οι οποίες αναμένεται να προσλάβουν μία πιο συγκεκριμένη μορφή. Εκτός του τεμαχίου 12, σχετικά με το οποίο οι διεργασίες προχωρούν, η Κύπρος συνήψε στρατηγικές τριμερείς και πολυμερείς συμφωνίες με την Ελλάδα, την Αίγυπτο και το Ισραήλ και προωθεί τις διεργασίες για τον τρίτο γύρο αδειοδοτήσεων για άλλα τρία τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ. Στην διαδικασία αυτήν έχουν εμπλακεί ενεργειακοί κολοσσοί από όλο τον κόσμο, γεγονός που υποβοηθά τους ευρύτερους στόχους της κυπριακής οικονομίας.
Αξιολογώντας στην συνολική εικόνα, φαίνεται ότι το 2017 θα συνεχιστεί η θετική πορεία της οικονομίας με κύριους μοχλούς ανάπτυξης τον τουρισμό, τις υπηρεσίες, την ναυτιλία και το εμπόριο. Οι τομείς αυτοί αναμένεται να είναι η ατμομηχανή της οικονομίας, ενώ σε αυτούς θα πρέπει να συνυπολογίσουμε τον ενεργειακό τομέα, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, τα ακίνητα, την τεχνολογία, την καινοτομία, κ.α.
Ως Deloitte, λοιπόν, είμαστε αισιόδοξοι για το αύριο της κυπριακής οικονομίας. Πιστεύουμε στις δυνατότητες της Κύπρου, γνωρίζουμε πώς να αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας, διαβλέπουμε τις ευκαιρίες στην περιοχή μας και γενικά στο εξωτερικό και έχουμε εμπιστοσύνη στο επιχειρείν μας.
Αξιοποιώντας τα νέα, θετικότερα δεδομένα της οικονομίας μας και δραττόμενοι των νέων ευκαιριών που δημιουργούνται γύρω μας, είμαστε πεπεισμένοι ότι η επόμενη μέρα της κρίσης και του μνημονίου θα βρει την Κύπρο με καλύτερες προοπτικές και με καλύτερη ανάπτυξη.