Η ζωή του πάπα Φραγκίσκου ξεκίνησε από μια ταπεινή γειτονιά στο Μπουένος Άιρες και τον οδήγησε, δεκαετίες αργότερα, στο τιμόνι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ως ο πρώτος Ιησουίτης πάπας και ο πρώτος που προέρχεται από τη Λατινική Αμερική.
Για 12 χρόνια στο αξίωμα του ποντίφικα, ο Φραγκίσκος υπερασπίστηκε με συνέπεια τα δικαιώματα των μεταναστών και των αποκλεισμένων, ενώ δεν δίστασε να ζητήσει από την εκκλησία να αντιμετωπίσει πιο θαρραλέα τις πληγές του παρελθόντος της. Οι προσπάθειές του για μια πιο συμπεριληπτική εκκλησία αγκαλιάστηκαν από εκατομμύρια καθολικούς, αν και πολλοί συντηρητικοί αντέδρασαν έντονα στις αποκλίσεις του από την παραδοσιακή γραμμή.
Ένας πάπας που δεν έμοιαζε με τους προηγούμενους
Η θητεία του Φραγκίσκου στην ηγεσία της Καθολικής Εκκλησίας δεν είχε καμία σχέση με τους προηγούμενες αιώνες.
Ήταν ο πρώτος πάπας από το 1400 που συνυπήρξε με τον προκάτοχό του, τον Βενέδικτο ΙΣΤ', ο οποίος παραιτήθηκε για λόγους υγείας, αλλά κατά καιρούς εξέφραζε τη δυσαρέσκειά του για την κατεύθυνση προς την οποία ο Φραγκίσκος ηγείτο της εκκλησίας.
Ο πάπας Φραγκίσκος απέφευγε τη χλιδή που παρέχεται στους διατελούντες πάπες και προτίμησε τη σεμνότητα και τη λιτότητα, αρετές που είχε μάθει στην Αργεντινή, όπου κάποτε είχε εργαστεί ως επιστάτης και πορτιέρης σε μπαρ.
Απέρριψε την ευκαιρία να μετακομίσει στα πολυτελή παπικά διαμερίσματα, επιλέγοντας αντ' αυτού έναν μικρότερο ξενώνα, και γιόρτασε τα πρώτα του γενέθλια στο αξίωμα με τρεις άστεγους που ζούσαν στους δρόμους της Ρώμης.
1936 – Ένα παιδί με πίστη
Γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1936 ως Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, σε μια οικογένεια Ιταλών μεταναστών στο Μπουένος Άιρες. Ήταν το πρώτο από πέντε αδέρφια. Από μικρός έδειχνε ευφυΐα, βαθιά θρησκευτικότητα και μεγάλη αγάπη για το τανγκό.
1952 – Το κάλεσμα
Σε ηλικία 16 ετών, καθ’ οδόν για να συναντήσει φίλους του, ένιωσε μια ανεξήγητη παρόρμηση να μπει στη Βασιλική του Αγίου Ιωσήφ. Εκεί, ένιωσε ότι «κάποιος με άρπαξε από μέσα», όπως έχει περιγράψει. «Από εκείνη τη στιγμή ήξερα ότι πρέπει να γίνω ιερέας». Αργότερα μπήκε σε ιερατική σχολή.
1969 – Η χειροτονία
Ύστερα από 13 χρόνια σπουδών, ο Μπεργκόλιο χειροτονήθηκε ιερέας.
1973 – Επικεφαλής των Ιησουιτών
Ο πατήρ Μπεργκόλιο ανέλαβε την ηγεσία των Ιησουιτών στην Αργεντινή, την περίοδο που η χώρα βυθιζόταν στον εφιάλτη της «βρόμικης δικτατορίας» – με βασανιστήρια, εξαφανίσεις και εκτελέσεις έως και 30.000 πολιτών. Κατηγορήθηκε αργότερα πως δεν προστάτευσε επαρκώς δύο ιερείς με αντικαθεστωτικές απόψεις που απήχθησαν και βασανίστηκαν από το καθεστώς. Ο ίδιος το διέψευσε, λέγοντας ότι βοήθησε ιερείς και πολίτες πίσω από τις κουρτίνες, πιέζοντας στρατιωτικούς αξιωματούχους.
1979 – Εξορία
Η θητεία του στους Ιησουίτες έληξε με ένταση. Κριτικοί τον κατηγόρησαν για αυταρχικό ύφος διοίκησης. Η Εκκλησία τον έστειλε σε de facto εξορία στη Φρανκφούρτη και αργότερα στην Κόρδοβα της Αργεντινής.
1992 – Ο απρόσμενος επίσκοπος
Η εξορία του διακόπηκε ξαφνικά όταν διορίστηκε βοηθός επίσκοπος στο Μπουένος Άιρες. Έξι χρόνια μετά έγινε αρχιεπίσκοπος και αφιερώθηκε στους φτωχούς. Το 2001 χειροτονήθηκε καρδινάλιος.
2013 – Ο πρώτος Λατινοαμερικάνος πάπας
Αναδείχθηκε πάπας μετά την παραίτηση του Βενέδικτου ΙΣΤ’, ο οποίος επικαλέστηκε λόγους υγείας. Ο Φραγκίσκος απομάκρυνε την Εκκλησία από διχαστικά ζητήματα, όπως οι αμβλώσεις και η ομοφυλοφιλία, στρέφοντας το βλέμμα στην κλιματική αλλαγή, τη φτώχεια και τη μετανάστευση. Το πρώτο του ταξίδι ήταν στη Λαμπεντούζα, το ιταλικό νησί-σύμβολο της προσφυγικής κρίσης.
2014 – Η πληγή των κακοποιήσεων
Ίδρυσε επιτροπή για την αντιμετώπιση των σκανδάλων σεξουαλικής κακοποίησης. Περιλάμβανε και θύματα, και στόχος ήταν να λογοδοτήσουν οι επίσκοποι. Η προσπάθεια όμως κατέρρευσε με τον καιρό.
2014 – Ιστορική συμφιλίωση ΗΠΑ-Κούβας
Με τη συμβολή του Φραγκίσκου, Ηνωμένες Πολιτείες και Κούβα αποκατέστησαν διπλωματικές σχέσεις έπειτα από δεκαετίες. Ήταν ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον Ομπάμα και τον Ραούλ Κάστρο.
2015 – Το περιβάλλον στο προσκήνιο
Με την εγκύκλιο «Laudato Si» ζήτησε από τον κόσμο να προστατεύσει τη φύση και κατήγγειλε την υπερβολή του παγκόσμιου καπιταλισμού και την εκμετάλλευση των φτωχών.
2015 – Η ιστορική ομιλία στο Κογκρέσο
Κατά την εξαήμερη επίσκεψή του στις ΗΠΑ, έγινε ο πρώτος πάπας που μίλησε στο Κογκρέσο.
2016 – Η διαμάχη με Τραμπ
Επιχειρώντας να αντιταχθεί στον εθνικισμό, είπε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ «δεν είναι χριστιανός» επειδή θέλει να χτίζει τείχη αντί για γέφυρες. Ο Τραμπ απάντησε: «Είναι ντροπή για έναν θρησκευτικό ηγέτη να κρίνει την πίστη κάποιου άλλου».
2017 – Η επίσκεψη στην Αίγυπτο
Στην Αίγυπτο επιδίωξε διάλογο με άλλες θρησκείες και καταδίκασε τη βία στο όνομα της πίστης.
2018 – Η συμφωνία με την Κίνα
Υπέγραψε προσωρινή συμφωνία με το Πεκίνο για τον διορισμό επισκόπων. Το Βατικανό απέκτησε μεγαλύτερη πρόσβαση, αλλά επικρίθηκε επειδή νομιμοποιήθηκαν επτά επίσκοποι διορισμένοι από την κυβέρνηση της Κίνας.
2019 – Προστασία ανηλίκων
Εξέδωσε την πιο περιεκτική οδηγία κατά της σεξουαλικής κακοποίησης. Υποχρέωσε τους εκκλησιαστικούς αξιωματούχους να αναφέρουν τις περιπτώσεις στους ανωτέρους τους – όχι όμως και στην αστυνομία, κάτι που εξόργισε πολλά θύματα.
2020 – Ευλογία εν μέσω πανδημίας
Τη Μεγάλη Παρασκευή, από ένα άδειο και σκοτεινό Βατικανό, ευλόγησε τον κόσμο καλώντας σε ενότητα για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Εκείνη την περίοδο, η Ιταλία ήταν σε αυστηρό lockdown.
2022 – Η συγγνώμη στους ιθαγενείς του Καναδά
Ζήτησε συγχώρεση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν σε βάρος των αυτόχθονων πληθυσμών από Χριστιανούς και για τον ρόλο της Εκκλησίας στα οικοτροφεία, όπου πολλά παιδιά κακοποιήθηκαν ή πέθαναν.
2023 – Συμπερίληψη γυναικών
Για πρώτη φορά, συμπεριέλαβε γυναίκες και λαϊκούς με δικαίωμα ψήφου σε σύνοδο επισκόπων. Συζητήθηκαν κρίσιμα ζητήματα όπως ο γάμος ιερέων και η θέση των γυναικών, χωρίς όμως να αλλάξουν οι επίσημες πολιτικές. Μετά τη σύνοδο, επέτρεψε την ευλογία ομόφυλων ζευγαριών.
2025 – Θάνατος και παρακαταθήκη
Ο πάπας Φραγκίσκος πέθανε τη Δευτέρα στις 7:35 π.μ., λιγότερο από ένα 24ωρο μετά την εμφάνισή του στο μπαλκόνι για την πασχαλινή ευλογία. Έδειχνε καταβεβλημένος και παραχώρησε την ομιλία του σε συνεργάτη του.
Τους τελευταίους μήνες, πάλευε με σοβαρά προβλήματα υγείας, περιλαμβανομένης μιας βαριάς λοίμωξης του αναπνευστικού.
Άφησε πίσω του μια εκκλησία πιο ανοιχτή και δραστήρια – πάντα στο πλευρό των μεταναστών, των αποκλεισμένων και της Γης.