Politico για Συρία: H επιστροφή των προσφύγων δεν είναι απλή υπόθεση – Το δίλημμα της Ευρώπης

Πολλά από τα εκατομμύρια των πολιτών που έχουν εγκαταλείψει τη Συρία θα αναρωτηθούν εάν είναι πλέον ασφαλές να επιστρέψουν, δεδομένης της καταστροφής που έχει υποστεί η χώρα, αλλά και των φόβων για συνέχιση της βίας.

Πολλοί από τους περισσότερους από 6 εκατ. Σύρους που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου το 2011 ελπίζουν ότι η πτώση του κατασταλτικού καθεστώτος του Μπασάρ αλ Ασαντ θα τους επιτρέψει επιτέλους να επιστρέψουν.

Ωστόσο δεν είναι τόσο απλό. Το κράτος έχει καταρρεύσει από τον πόλεμο και τους καταστροφικούς σεισμούς του 2023. Οι υποδομές έχουν διαλυθεί και η χώρα χρειάζεται δισεκατομμύρια ευρώ για ανοικοδόμηση.

Η πτώση του Ασαντ αποτελεί σημείο καμπής στον εμφύλιο, ο οποίος ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2011, όταν ο στρατός άνοιξε πυρ εναντίον άοπλων διαδηλωτών που απαιτούσαν μεγαλύτερη ελευθερία και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η σύγκρουση έχει τελειώσει.

Η ξαφνική κατάρρευση του Ασαντ προσφέρει αχτίδα ελπίδας στους Σύρους που ζουν στο εξωτερικό, αλλά η επιστροφή στην πατρίδα δεν είναι εύκολη απόφαση.

Πολλοί έχουν ενσωματωθεί στις χώρες όπου ζουν ή φοβούνται ότι νέες μάχες θα ξεσπάσουν μεταξύ των διάφορων πρώην αντιπολιτευόμενων οργανώσεων, κάτι που θα συνιστούσε ιδιαίτερη απειλή για τις μειονότητες. Επιπλέον, πολλοί δεν έχουν πού να επιστρέψουν.

Κρίση εκτοπισμένων

Σύμφωνα με την Υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), η κατάσταση στη Συρία συνιστά «μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις εκτοπισμού στον κόσμο».

Η υπηρεσία εκτιμά ότι υπήρχαν περίπου 6,4 εκατ. Σύροι πρόσφυγες παγκοσμίως το 2023, 5,1 εκατ. από τους οποίους ζούσαν σε γειτονικές χώρες – Αίγυπτο, Ιράκ, Ιορδανία, Λίβανο και Τουρκία.

Αλλοι 7,2 εκατ. άνθρωποι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους αλλά παρέμειναν στη χώρα.

Η κατάρρευση του καθεστώτος Ασαντ μπορεί να σηματοδοτήσει νέα εποχή για τη Συρία, αλλά θα χρειαστεί πολύς χρόνος –και χρήμα– για την ανοικοδόμηση της χώρας. Εάν τελικά οι πρόσφυγες επιλέξουν να επιστρέψουν –ή εάν οι χώρες υποδοχής αποφασίσουν να ανακαλέσουν το καθεστώς διεθνούς προστασίας τους– θα βρουν περισσότερα ερείπια παρά ευκαιρίες.

Δεκατρία χρόνια εμφύλιων συγκρούσεων –οι ισχυροί σεισμοί του περασμένου έτους– έχουν εξαθλιώσει δραματικά τη χώρα, της οποίας το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν συρρικνώθηκε κατά 87% μεταξύ 2011 και 2021.

Νωρίτερα φέτος, ο Νατζάτ Ροτσντί, αναπληρωτής ειδικός απεσταλμένος του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ για τη Συρία, προειδοποίησε ότι «η Συρία κινδυνεύει να ξεχαστεί» και σήμανε συναγερμό για την επιδείνωση της ανθρωπιστικής κατάστασης.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 13 εκατ. άνθρωποι –περισσότεροι από τον μισό πληθυσμό της Συρίας– αντιμετωπίζουν συνθήκες επισιτιστικής επισφάλειας. Περίπου το 96% του πληθυσμού ζει με λιγότερα από 7 ευρώ την ημέρα.

Η σύγκρουση έχει καταστρέψει τις κρίσιμες υποδομές της χώρας, από την υγειονομική περίθαλψη μέχρι τα δίκτυα αποχέτευσης και ηλεκτρισμού. Πάνω από το 40% των νοσοκομείων δεν ήταν πλήρως λειτουργικά το 2023, σύμφωνα με την αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ.

Η ασφαλής και σταθερή στέγαση παραμένει ουτοπία για εκατομμύρια κατοίκους – πόσω μάλλον για τους παλιννοστούντες. Τουλάχιστον 328.000 κατοικίες έχουν καταστραφεί, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ενώ 13,6 εκατ. κάτοικοι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, υγιεινή και αποχέτευση.

Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του ΟΗΕ, η υποστήριξη από τη διεθνή κοινότητα ήταν ανεπαρκής: η Συρία αντιμετωπίζει έλλειμμα διεθνούς βοήθειας ύψους περίπου 3 δισ. ευρώ φέτος.

Το δίλημμα της Ευρώπης

Η αρχική στάση της Ευρώπης κατά την έναρξη της σύγκρουσης ήταν ενδεικτική της αλληλεγγύης προς τις αντιπολιτευόμενες δυνάμεις. Η Ε.Ε. διέκοψε όλους τους διπλωματικούς δεσμούς με τη Συρία το 2012 και καλωσόρισε εκατομμύρια Σύρους που έφυγαν από τη χώρα λόγω του πολέμου – υπό το σύνθημα της τότε καγκελαρίου της Γερμανίας, Ανγκελα Μέρκελ «Μπορούμε να το κάνουμε!», με το οποίο δεσμεύτηκε να επιτρέψει την είσοδο στους πρόσφυγες.

Ωστόσο, η στάση της Ευρώπης έχει μετατοπιστεί σημαντικά όσον αφορά τη μετανάστευση τόσο σε εθνικό όσο και σε επίπεδο Ε.Ε., με τα ακροδεξιά κόμματα να ασκούν αυξανόμενη επιρροή στις Βρυξέλλες.

Τη Δευτέρα, η Αυστρία, η Γερμανία και το Βέλγιο ανέστειλαν όλες τις αποφάσεις για αιτήσεις ασύλου από Σύρους λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας. Ωστόσο, πιο μόνιμη τάση άρνησης της διεθνούς προστασίας προς τους πολίτες της χώρας θα εγείρει νομικές προκλήσεις.

«Ακόμη και αν οι χώρες της Ε.Ε. αποφασίσουν ότι η Συρία είναι πλέον ασφαλής χώρα, θα πρέπει να γίνει ατομική αξιολόγηση κινδύνων», τόνισε η Εβα Σίνγκερ, επικεφαλής του τμήματος ασύλου στο Συμβούλιο Προσφύγων της Δανίας.

Πάντως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν άναψε ποτέ το πράσινο φως για να χαρακτηριστεί η Συρία ασφαλής χώρα, αλλά ούτε απέρριψε την επιλογή, ενώ έχει δεσμευτεί να σκληρύνει τη στάση της στο μεταναστευτικό.

Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις