Ο Πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες είναι ο πλουσιότερος βουλευτής του κοινοβουλίου, θα είναι ένα σπουδαίο όφελος για το παγκόσμιο οικονομικό λόμπι μεγάλων συμφερόντων, προειδοποιούν οι ακτιβιστές της κοινωνικής και φορολογικής δικαιοσύνης στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο άντρας που καταβαραθρώθηκε από τη Λιζ Τρας πριν από λίγες εβδομάδες, επιβεβαιώθηκε ως αντικαταστάτης της με την αποχώρηση της Πένι Μόρντοντ από τον διαγωνισμό ηγεσίας των Tory. Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι ο Sunak δεν έχει υπάρξει διαφανής με τα οικονομικά του και ότι το ιστορικό του hedge fund που διοικεί εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη δέσμευσή του να καταπολεμήσει τη φοροαποφυγή.

Το προφίλ του έχει πάρει απότομη αξία από τότε που έγινε επίτροπος Οικονομικών στις αρχές του 2020, λίγες εβδομάδες πριν ξεκινήσει το πρώτο lockdown. Ωστόσο, οι επικριτές λένε ότι μια γλαφυρή εκστρατεία δημόσιου μάρκετινγκ - όπως αυτή που έκανε- από έναν άνδρα με εξαιρετικά προνομιούχο υπόβαθρο, ο οποίος, μεταξύ άλλων, είναι και ένας αφοσιωμένος ιδεολόγος των Θατσερικών πρακτικών, δεν μπορεί παρά να έχει και νεοφιλελεύθερα εφαλτήρια.

Ακολουθεί ο οδηγός openDemocracy για τον νέο πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, που δημοσιεύθηκε αρχικά τον Ιανουάριο του 2022 από τα πρακτικά των αντιπάλων του στον διαγωνισμό ηγεσίας.

Πήγε σε ιδιωτικό σχολείο

Ο Σουνάκ σηματοδότησε την πρώτη του χρονιά στην Επιτροπή Οικονομικών ανεβάζοντας δύο φωτογραφίες του στο Twitter: μια ως παιδί με σχολική στολή και μια ως Επίτροπος, έξω από το Νούμερο 11 της Ντάουνινγκ Στριτ.

Έγραψε: «Μεγαλώνοντας δεν πίστευα ποτέ ότι θα ήμουν σε αυτή τη δουλειά (κυρίως επειδή ήθελα να γίνω Τζεντάι) […] Ήταν απίστευτα δύσκολο, αλλά ευχαριστώ όλους όσους με στήριξαν στην πορεία».

Το μήνυμα αναδείκνυε προσεκτικά την προνομιακή του ανατροφή. Μέχρι την ηλικία των 11 ετών, ο Sunak φοίτησε στο Oakmount Preparatory School και στη συνέχεια στο Stroud Independent Prep School, το οποίο σήμερα χρεώνει δίδακτρα έως και 58.500 £ ετησίως.

Από εκεί, σπούδασε στο King Edward VI School στο Southampton (τώρα £28.000 το χρόνο) πριν μετακομίσει στο Winchester College (τώρα £83.335 το χρόνο).

Πέντε επίτροποι και ένας πρωθυπουργός έχουν πάει στο Winchester πριν από το Sunak, ένα από τα παλαιότερα δημόσια οικοτροφεία της Αγγλίας και αντίπαλον δέος του Eton.

«Το tweet του [Sunak] με έκανε να χαμογελάσω», είπε ο Richard Beard, ένας συγγραφέας του οποίου το τελευταίο βιβλίο «Sad Little Men: Private Schools and the Ruin of England» αξιολογεί το ιδιωτικό εκπαιδευτικό σύστημα και τους πολλούς πολιτικούς που πέρασαν από αυτό.

«Η ιδέα ότι, ενώ σπούδαζε στο Winchester College, δεν θα πίστευε ποτέ ότι θα ήταν στην κορυφή της κυβέρνησης είναι πολύ πίθανη για μένα. Βέβαια οι ηγετικές ιδιότητες είναι ένα από τα πράγματα που διδάσκουν σε αυτά τα σχολεία και είναι βέβαιο ότι πολλοί μαθητές θα σκεφτούν το μέλλον τους με αυτούς τους όρους.

Και ενώ τα οικοτροφεία όπως το Winchester μπορεί να προετοιμάσουν τους μαθητές καλά για να προχωρήσουν στην πολιτική, ο Beard λέει ότι ενσταλάζουν στους σπουδαστές τους μια κοσμοθεωρία που απέχει πολύ από το συνηθισμένο.

«Τα χρήματα βρίσκονται στο επίκεντρο όλων, γιατί όλοι γνωρίζουν ότι και μόνο τα δίδακτρα κοστίζουν πολλά χρήματα, αλλά τα πραγματικά χρήματα είναι αφηρημένα. Οι ανάγκες της καθημερινής ζωής απλώς είναι ήδη διευθετυμένες για εσάς», ανέφερε ο Beard.

«Πώς μπορείς πραγματικά να σκεφτείς με όρους κοινωνικής ισότητας και εκ μέρους ανθρώπων που αγωνίζονται για μεροκάματο είκοσι και τριάντα στερλίνων;»

Έκοψε τα επιδόματα

Πέρυσι, ο Sunak επικρίθηκε έντονα για την αύξηση κατά 20£ την εβδομάδα στην Universal Credit που είχε βοηθήσει ορισμένες από τις φτωχότερες οικογένειες κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Περισσότεροι από 200.000 ωθήθηκαν στη φτώχεια ως αποτέλεσμα της περικοπής, σύμφωνα με έρευνα του Ιδρύματος Joseph Rowntree.

Λίγες εβδομάδες πριν επιβεβαιωθεί η περικοπή, τον Ιούλιο, ο επίτροπος ζήτησε άδεια σχεδιασμού για την κατασκευή μιας ιδιωτικής πισίνας, γυμναστηρίου και γηπέδου τένις στο διατηρητέο αρχοντικό του Γιορκσάιρ που αγόρασε με τη σύζυγό του, Ακσάτα Μέρτι, το 2015 για 1,5 εκατομμύρια λίρες.

Αφού αρκετοί βουλευτές από το δικό του κόμμα μίλησαν κατά της περικοπής της καθολικής πίστωσης, ο Σουνάκ αύξησε τα επιδόματα στην εργασία στον Φθινοπωρινό προϋπολογισμό του – αλλά όχι αρκετά για να αντισταθμίσει την περικοπή.

Έχει υπερβολικά πολλά λεφτά

Η γεωργιανή έπαυλη των Σουνάκ, όπου οι ντόπιοι περιέγραψαν ότι παρευρέθηκαν σε κάποια από τα πάρτι πάρτι με το κουρασμένο προσωπικό να «σκορπάει» σαμπάνια από μάγκνουμ μπουκάλια, δεν είναι το μόνο ακίνητο που κατέχουν. Υπάρχει επίσης το σπίτι με πέντε υπνοδωμάτια αξίας 7 εκατομμυρίων λιρών στο Kensington, στο δυτικό Λονδίνο. ένα διαμέρισμα, επίσης στο Κένσινγκτον, που το ζευγάρι φέρεται να κρατάει «μόνο για να επισκέπτονται οι συγγενείς του» και ένα διαμέρισμα στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια.

Το εκτεταμένο χαρτοφυλάκιο ακινήτων του νέου πρωθυπουργού είναι μόνο μία πηγή του πλούτου του. Αφού σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο Σουνάκ συνέχισε να εργάζεται στην αμερικανική επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs για τέσσερα χρόνια. Έφυγε για να ακολουθήσει ένα πτυχίο επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, όπου είπε ότι η συνάντηση με προσωπικότητες με επιρροή στην τεχνολογική βιομηχανία πολλών δισεκατομμυρίων των ΗΠΑ «άφησε σημάδι» πάνω του.

Από εκεί, ο Σουνάκ είχε μια θητεία σε hedge funds στο Λονδίνο. Ήταν συνεργάτης στο Παιδικό Επενδυτικό Ταμείο (TCI), όπου πιστεύεται ότι είχε κερδίσει εκατομμύρια λίρες από μια εκστρατεία που βοήθησε να πυροδοτήσει την οικονομική κρίση του 2008.

Οι οικονομικές του δραστηριότητες δεν είναι ιδιαίτερα «διαφανείς»

Τα νησιά Κέιμαν είναι ένας από τους κορυφαίους φορολογικούς και μυστικούς παραδείσους στον κόσμο. Όταν μια επένδυση πραγματοποιείται μέσω ενός hedge fund στο Caymans, «κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει από πού προέρχονται τα χρήματα», δήλωσε ο Alex Cobham, διευθύνων σύμβουλος του Δικτύου Φορολογικής Δικαιοσύνης.

Σίγουρα δεν είναι όλα τα χρήματα που περνούν από το Caymans «ξεπλυμένα» και τα hedge funds υποστηρίζουν ότι πρέπει να κρατήσουν μυστικές τις επενδυτικές τους στρατηγικές για να παραμένουν ανταγωνιστικά.

Ωστόσο, «είναι ίσως ο καλύτερος, σίγουρα ο πιο αξιόπιστος τρόπος για να επιτραπεί σε αρκετά αμφισβητήσιμα χρήματα και σε μεγάλο όγκο να εισέλθουν στις κύριες χρηματοπιστωτικές αγορές», δήλωσε ο Cobham.

Σύμφωνα με το Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης, υπολογίζεται ότι χάνονται 483 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως λόγω της διασυνοριακής φορολογικής κατάχρησης από πολυεθνικές εταιρείες και από άτομα που κρύβουν περιουσιακά στοιχεία σε παραδείσους όπως τα νησιά Κέιμαν.

Όταν ο Σουνάκ έγινε υπουργός το 2019, τοποθέτησε τις επενδύσεις που είχε από τα χρόνια της εργασίας του στα οικονομικά σε κατάσταση «τυφλής εμπιστοσύνης» σε τράπεζα των νησιών Κέιμαν. Τέτοιες συμφωνίες αποσκοπούν στην αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων με την ανάθεση του ελέγχου των περιουσιακών στοιχείων σε τρίτους, αλλά το κατά πόσο αυτό λειτουργεί στην πράξη είναι αμφίβολο.

«Αυτά τα καταπιστεύματα δεν συνοδεύονται απαραίτητα από κανένα νομικό μηχανισμό για να εμποδίσουν τον ιδιοκτήτη των περιουσιακών στοιχείων να υπαγορεύσει πραγματικά τι θα συμβεί με τα χρήματα αυτά», είπε ο Cobham.

«Εάν οι πολιτικοί ήταν πρόθυμοι να κάνουν τη συμφωνία διαφανή, συμπεριλαμβανομένων των νομικών εγγράφων, ίσως τους είχαμε κάποια εμπιστοσύνη», προσθέτει.

Έχει ισχυρούς δεσμούς με δεξιές δεξαμενές σκέψης

Ο Σουνάκ φέρεται να ηγήθηκε των «γερακιών» εντός του υπουργικού συμβουλίου που αντιτάχθηκαν στη λήψη μέτρων όταν οι επιστήμονες συνέστησαν το lockdown του διακόπτη τον Μάρτιο του 2020 λόγω της πανδημίας, υποστηρίζοντας ότι οι περιορισμοί θα ήταν πολύ επιζήμιοι οικονομικά. Ο Τζόνσον καθυστέρησε την απόφαση και οι λοιμώξεις οδήγησαν σε πιο τιμωρητικό και μεγαλύτερο lockdown τον Νοέμβριο.

«Ο Σουνάκ ήταν η φωνή που πιέζει με μεγαλύτερη συνέπεια για την άρση των περιορισμών για τον COVID στο υπουργικό συμβούλιο. Έτσι, αν θέλετε, είναι ένα είδος λογικής συνέχειας αυτής της θατσερικής παρόρμησης μέσα στους Τόρις», είπε ο Phil Burton-Cartledge, συγγραφέας του «Falling Down: The Conservative Party and the Decline of Tory Britain».

Λίγο αφότου έγινε βουλευτής το 2015, ο Sunak έγραψε μια έκθεση που ζητούσε τη δημιουργία «ελεύθερων δεξαμενών σκέψων» σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο για το σχεδόν... άκρο-δεξιό think tank, Centre for Policy Studies (CPS), το οποίο συνιδρύθηκε το 1993 από τη Μάργκαρετ Θάτσερ.

Συνοψίζοντας, «είναι του ίδιου τύπου με τον Τζέημς Κάμερον: οικονομικά θατσερικός, αλλά κοινωνικά φιλελεύθερος», είπε ο Μπάρτον-Κάρτλετζ. «Τούτου λεχθέντος, δεν μπορώ να τον δω να υποχωρεί στη σκληρή ρητορική για τους μετανάστες στη Μάγχη».