O Anton, ένας Ρώσος λιποτάκτης που μιλά στο βρετανικό BBC, λέει πως την ημέρα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, η βάση πυρηνικών όπλων στην οποία υπηρετούσε τέθηκε σε πλήρη πολεμικό συναγερμό.

«Πριν από αυτό, είχαμε μόνο ασκήσεις. Αλλά την ημέρα που ξεκίνησε ο πόλεμος, τα όπλα ήταν σε πλήρη ετοιμότητα», λέει ο πρώην αξιωματικός των ρωσικών πυρηνικών δυνάμεων. «Ήμασταν έτοιμοι να εξαπολύσουμε τις δυνάμεις στη θάλασσα και στον αέρα και, θεωρητικά, να πραγματοποιήσουμε ένα πυρηνικό πλήγμα».

Η συνάντηση με τον Anton έγινε σε μια μυστική τοποθεσία εκτός Ρωσίας. Για τη δική του προστασία, το BBC δεν αποκαλύπτει πού έλαβε χώρα η συνάντηση αυτή, ενώ του δόθηκε και ψεύτικο όνομα.

Ο Anton ήταν αξιωματικός σε μια άκρως απόρρητη εγκατάσταση πυρηνικών όπλων στη Ρωσία και έδειξε έγγραφα που επιβεβαιώνουν τη μονάδα, τον βαθμό και τη βάση του, σύμφωνα με το δημοσίευμα.

Τρεις ημέρες αφότου ο ρωσικός στρατός εισέβαλε στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, ανακοίνωσε ότι οι πυρηνικές αποτρεπτικές δυνάμεις της Ρωσίας διατάχθηκαν να τεθούν σε «ειδική λειτουργία μάχης».

Ο Anton λέει ότι ο συναγερμός μάχης ήταν σε ισχύ από την πρώτη ημέρα του πολέμου και ισχυρίζεται ότι η μονάδα του ήταν «κλεισμένη μέσα στη βάση». «Είχαμε μόνο τη ρωσική κρατική τηλεόραση», αναφέρει ο πρώην αξιωματικός. «Δεν ήξερα τι πραγματικά σήμαιναν όλα αυτά. Εκτελούσα αυτόματα τα καθήκοντά μου. Δεν πολεμούσαμε, απλά φυλάγαμε τα πυρηνικά όπλα».

«Η κατάσταση συναγερμού έληξε ύστερα από δύο εβδομάδες», προσθέτει.

Η μαρτυρία του Anton προσφέρει μια εικόνα των άκρως απόρρητων εσωτερικών λειτουργιών των πυρηνικών δυνάμεων της Ρωσίας. Είναι εξαιρετικά σπάνιο για τα μέλη των υπηρεσιών να μιλούν σε δημοσιογράφους.

«Υπάρχει μια πολύ αυστηρή διαδικασία επιλογής εκεί. Όλοι είναι επαγγελματίες, δεν υπάρχουν κληρωτοί», εξηγεί. «Υπάρχουν συνεχείς έλεγχοι και τεστ με ανιχτευτή ψεύδους για όλους. Ο μισθός είναι πολύ υψηλότερος και τα στρατεύματα αυτά δεν στέλνονται στον πόλεμο. Βρίσκονται στις εγκαταστάσεις αυτές είτε για να αποκρούσουν μια επίθεση είτε για να πραγματοποιήσουν ένα πυρηνικό χτύπημα».

Ο πρώην αξιωματικός λέει ότι η ζωή στην εγκατάσταση βρισκόταν υπό αυστηρό έλεγχο. «Ήταν δική μου ευθύνη να διασφαλίσω ότι οι στρατιώτες που ήταν υπό τις διαταγές μου δεν θα έπαιρναν μαζί τους τηλέφωνα στην πυρηνική βάση», εξηγεί. «Είναι μια κλειστή κοινωνία, δεν υπάρχουν ξένοι εκεί. Αν θέλεις να σε επισκεφθούν οι γονείς σου, πρέπει να υποβάλεις αίτημα στην FSB τρεις μήνες πριν».

Ο Anton ήταν μέλος της μονάδας ασφαλείας της βάσης – μιας δύναμης ταχείας αντίδρασης που φύλαγε τα πυρηνικά όπλα.

«Είχαμε συνεχείς εκπαιδευτικές ασκήσεις. Ο χρόνος αντίδρασής μας ήταν δύο λεπτά», σημειώνει με μια δόση υπερηφάνειας.

Η Ρωσία διαθέτει περίπου 4.380 επιχειρησιακές πυρηνικές κεφαλές, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων, αλλά μόνο 1.700 είναι έτοιμες για χρήση. Όλα τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ μαζί διαθέτουν παρόμοιο αριθμό.

Υπάρχουν επίσης ανησυχίες σχετικά με το αν ο Πούτιν θα μπορούσε να επιλέξει να αναπτύξει «μη στρατηγικά», που συχνά αποκαλούνται τακτικά, πυρηνικά όπλα. Πρόκειται για μικρότερους πυραύλους που γενικά δεν προκαλούν εκτεταμένο ραδιενεργό νέφος. Η χρήση τους θα οδηγούσε ωστόσο σε μια επικίνδυνη κλιμάκωση του πολέμου.

Το Κρεμλίνο κάνει ό,τι μπορεί για να δοκιμάσει τις «αντοχές» της Δύσης, σχολιάζει το δημοσίευμα του BBC. Μόλις την περασμένη εβδομάδα ο Πούτιν επικύρωσε τις αλλαγές στο πυρηνικό δόγμα – τους επίσημους κανόνες που υπαγορεύουν πώς και πότε η Ρωσία μπορεί να εκτοξεύσει πυρηνικά όπλα. Σύμφωνα με το επικαιροποιημένο δόγμα, η Ρωσία μπορεί να εκτοξεύσει πυρηνικά εάν δεχθεί «μαζική επίθεση» από συμβατικούς πυραύλους από ένα μη πυρηνικό κράτος, αλλά «με τη συμμετοχή ή την υποστήριξη ενός πυρηνικού κράτους».

Οι Ρώσοι αξιωματούχοι λένε ότι το επικαιροποιημένο δόγμα «εξαλείφει αποτελεσματικά» την πιθανότητα ήττας στο πεδίο της μάχης.

Είναι όμως το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας πλήρως λειτουργικό;

Ορισμένοι δυτικοί εμπειρογνώμονες έχουν υποστηρίξει ότι τα όπλα της χρονολογούνται κυρίως από τη σοβιετική εποχή και μπορεί να μην λειτουργούν καν.

Ο πρώην αξιωματικός των πυρηνικών δυνάμεων απέρριψε την άποψη αυτή ως «πολύ απλουστευμένη άποψη από τους λεγόμενους εμπειρογνώμονες». «Μπορεί να υπάρχουν κάποιοι παλιομοδίτικοι τύποι όπλων σε ορισμένους τομείς, αλλά η χώρα διαθέτει ένα τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο, μια τεράστια ποσότητα πυρηνικών κεφαλών, συμπεριλαμβανομένης της πολεμικής περιπολίας».

«Τα πυρηνικά όπλα της Ρωσίας είναι πλήρως λειτουργικά και ετοιμοπόλεμα», υποστήριξε. «Οι εργασίες για τη συντήρηση των πυρηνικών όπλων διεξάγονται συνεχώς, δεν σταματούν ποτέ ούτε για ένα λεπτό».

Λίγο μετά την έναρξη του πολέμου, ο Anton λέει ότι του δόθηκε αυτό που περιγράφει ως «εγκληματική εντολή» – να κάνει διαλέξεις με τα στρατεύματά του χρησιμοποιώντας πολύ συγκεκριμένες γραπτές οδηγίες. «Οι οδηγίες αυτές ανέφεραν ότι οι Ουκρανοί πολίτες είναι μαχητές και πρέπει να καταστραφούν! Αυτό είναι μια κόκκινη γραμμή για μένα – είναι έγκλημα πολέμου. Είπα ότι δεν θα διαδώσω αυτή την προπαγάνδα».

Οι ανώτεροι αξιωματικοί επέπληξαν τον Anton, μεταθέτοντάς τον σε μια τακτική ταξιαρχία εφόδου σε άλλο μέρος της χώρας. Του είπαν ότι θα τον έστελναν στον πόλεμο.

Οι μονάδες αυτές συχνά στέλνονται στη μάχη ως το «πρώτο κύμα» και αρκετοί Ρώσοι λιποτάκτες δήλωσαν στο BBC ότι όσοι αντιδρούν στον πόλεμο χρησιμοποιούνται ως «κρέας για τα κανόνια».

Πριν σταλεί στο μέτωπο, ο Anton υπέγραψε δήλωση με την οποία αρνήθηκε να συμμετάσχει στον πόλεμο και σχηματίστηκε ποινική υπόθεση εναντίον του. Ο ίδιος έδειξε έγγραφα που επιβεβαιώνουν τη μεταφορά του στην ταξιαρχία εφόδου και λεπτομέρειες της ποινικής υπόθεσης.

Στη συνέχεια αποφάσισε να φύγει από τη χώρα με τη βοήθεια μιας εθελοντικής οργάνωσης για λιποτάκτες.

«Αν είχα φύγει από τη βάση των πυρηνικών δυνάμεων, τότε η τοπική FSB θα είχε αντιδράσει αποφασιστικά και πιθανότατα δεν θα μπορούσα να φύγω από τη χώρα», σημειώνει. Πιστεύει όμως ότι, επειδή είχε μεταφερθεί σε μια συνηθισμένη ταξιαρχία εφόδου, το σύστημα ασφαλείας υψηλού επιπέδου απέτυχε.

Ο Anton είπε ότι ήθελε ο κόσμος να μάθει ότι πολλοί Ρώσοι στρατιώτες είναι κατά του πολέμου. Η εθελοντική οργάνωση που βοηθά τους λιποτάκτες, «Idite Lesom», ανέφερε στο BBC ότι ο αριθμός των λιποτακτών που ζητούν βοήθεια έχει αυξηθεί στους 350 τον μήνα.