Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και τα αποτελέσματα της κυβέρνησης στην οικονομία, έχουν ανοίξει για τα καλά το κεφάλαιο της... ρέντας για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, την κυβέρνηση και φυσικά την Ελλάδα.
Χθες, το συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκανε δεκτά όλα τα αιτήματα της Ελλάδας και την ίδια στιγμή, ο Economist έπλεκε το εγκώμιο του Κυριάκου Μητσοτάκη, ανακηρύσσοντας την Ελλάδα "Πρωταθλήτρια του 2023". Μέσα σε όλα αυτά έρχεται και το νομοσχέδιο για τα μη κρατικά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια, όπου θα αρχίσουν να σχηματίζονται... ουρές. Ακούγονται Κολούμπια, Γιέιλ και έχει ο... Πιερρακάκης έως τον Σεπτέμβριο του 2025 που θα ξεκινήσει το πρώτο ακαδημαϊκό έτος! Παρά την... γκαντεμιά με τις πυρκαγιές, τις πλημμύρες, τα Τέμπη και αρκετά ακόμη, ο Μητσοτάκης πάει... τρένο και επιπλέον πηγαίνει... καροτσάδα τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τους αρχηγούς τους, οι οποίοι καταβάλλουν... φιλότιμες προσπάθειες για να θολώσουν την εικόνα της κυβέρνησης, αλλά όλες οι προσπάθειες τους αναδεικνύουν την απελπιστική κατάσταση στην οποία βρίσκονται.
Το... γαργαλιστικό κείμενο με τους ύμνους του Economist και το tweet του Μητσοτάκη
Το περιοδικό αναφέρει ότι η Ελλάδα αποδεικνύει ότι ένας πρωθυπουργός μπορεί να κάνει επώδυνες οικονομικές μεταρρυθμίσεις και να επανεκλεγεί, κάνοντας λόγο για αναγνώριση των προσπαθειών του ελληνικού λαού.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέβασε αμέσως tweet στο Χ του Έλον Μασκ, αναφέροντας ότι "Πριν από μερικά χρόνια, ποιος θα περίμενε ότι η Ελλάδα θα αναδεικνυόταν από το Economist ως χώρα της χρονιάς; Κι όμως αυτό ακριβώς συνέβη. Μια αναγνώριση των προσπαθειών του ελληνικού λαού, των συνεχιζόμενων μεταρρυθμίσεων και της προόδου της χώρας μας".
Στο κείμενο του Economist αναφέρεται ότι "οι ιστορικοί δεν θα αναπολούν το 2023 ως μια ευτυχισμένη χρονιά για την ανθρωπότητα. Οι πόλεμοι φούντωσαν, τα αυταρχικά καθεστώτα έκαναν θραύση και σε πολλές χώρες οι ισχυροί άνδρες περιφρόνησαν τους νόμους και περιόρισαν την ελευθερία. Αυτό είναι το ζοφερό σκηνικό του ετήσιου βραβείου μας "χώρα της χρονιάς". Αν το βραβείο μας ήταν για την ανθεκτικότητα των απλών ανθρώπων απέναντι στη φρίκη, θα υπήρχαν άφθονοι υποψήφιοι, από τους Παλαιστίνιους και τους Ισραηλινούς στην πικρή σύγκρουσή τους μέχρι τους Σουδανούς που φεύγουν καθώς η χώρα τους καταρρέει".
Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Economist "από τότε που αρχίσαμε να ονομάζουμε τις χώρες της χρονιάς το 2013, επιδιώξαμε να αναγνωρίσουμε κάτι διαφορετικό: τον τόπο που έχει βελτιωθεί περισσότερο. Η αναζήτηση ενός φωτεινού σημείου σε έναν ζοφερό κόσμο οδήγησε κάποιους από το προσωπικό μας σε απόγνωση και πρότεινε τη Χώρα της Μπάρμπι, τη φανταστική ροζ ουτοπία ενός χολιγουντιανού blockbuster. Αλλά στην πραγματική ζωή, υπάρχουν δύο σύνολα χωρών που αξίζουν αναγνώριση το 2023. Η πρώτη περιλαμβάνει μέρη που αντιστάθηκαν στον εκφοβισμό από αυταρχικούς γείτονες. Δεν μπορεί κανείς να πει ότι η ζωή στην Ουκρανία βελτιώθηκε, αλλά η χώρα συνέχισε γενναία τον αγώνα της ενάντια στην πολεμική μηχανή του Βλαντιμίρ Πούτιν, παρά τις ταλαντεύσεις των δυτικών υποστηρικτών της. Η Μολδαβία αντιστάθηκε στον ρωσικό εκφοβισμό. Η Φινλανδία προσχώρησε στη συμμαχία του ΝΑΤΟ και η Σουηδία θα ακολουθήσει σύντομα. Στην Ασία μια σειρά από χώρες κράτησαν το θάρρος τους απέναντι στην κινεζική επιθετικότητα, συχνά σε συνεργασία με την Αμερική. Οι Φιλιππίνες υπερασπίστηκαν τα θαλάσσια σύνορά τους και το δίκαιο της θάλασσας απέναντι σε πολύ μεγαλύτερα κινεζικά πλοία. Τον Αύγουστο η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα παραμέρισαν τα ιστορικά τους παράπονα για να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους. Το νησιωτικό κράτος του Τουβαλού, με πληθυσμό 11.000 κατοίκων, μόλις υπέγραψε συνθήκη με την Αυστραλία που ασφαλίζει τον πληθυσμό του από την κλιματική αλλαγή και περιλαμβάνει εγγύηση ασφαλείας για να μην πέσει κάτω από τον έλεγχο της Κίνας.
Η δεύτερη ομάδα χωρών μας υπερασπίστηκε τη δημοκρατία ή τις φιλελεύθερες αξίες στο εσωτερικό της. Η εύθραυστη, πληγωμένη από τον πόλεμο Λιβερία κατάφερε μια ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας. Το ίδιο και το Ανατολικό Τιμόρ, το οποίο διατήρησε τη φήμη του για το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ελευθερία του Τύπου. Σε ορισμένες χώρες μεσαίου μεγέθους, όπως η Ταϊλάνδη και η Τουρκία, η ελπίδα αναβόσβησε καθώς η αντιπολίτευση πίεσε σκληρά για την απομάκρυνση αυταρχικών καθεστώτων, αλλά τα καθεστώτα αυτά διατηρήθηκαν σε εκλογές που ήταν στραβές υπέρ τους.
Τρεις χώρες ξεχωρίζουν για την επιστροφή τους στη μετριοπάθεια μετά από έναν περίπατο στην άγρια πλευρά. Η Βραζιλία όρκισε έναν κεντροαριστερό πρόεδρο, τον Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, μετά από τέσσερα χρόνια ψεύτικου λαϊκισμού υπό τον Ζαΐρ Μπολσονάρου, ο οποίος διέδιδε διχαστικές θεωρίες συνωμοσίας, χάιδευε τους σκανδαλιάρηδες αστυνομικούς, υποστήριζε τους αγρότες που έκοβαν τα τροπικά δάση, αρνιόταν να αποδεχτεί την εκλογική ήττα και ενθάρρυνε τους οπαδούς του να επιχειρήσουν μια εξέγερση. Η νέα κυβέρνηση αποκατέστησε γρήγορα την κανονικότητα - και μείωσε τον ρυθμό αποψίλωσης των δασών στον Αμαζόνιο κατά σχεδόν 50%. Το εντυπωσιακό ρεκόρ της Βραζιλίας αμαυρώθηκε, ωστόσο, από τη συνήθεια του Λούλα να καλοπιάνει τον κ. Πούτιν και τον δεσπότη της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο. Ως αποτέλεσμα, η Βραζιλία χάνει το βραβείο.
Έτσι μένει ο νικητής μας, η Ελλάδα. Δέκα χρόνια πριν, ήταν σακατεμένη από μια κρίση χρέους και γελοιοποιήθηκε από τη Wall Street. Τα εισοδήματα είχαν καταρρεύσει, το κοινωνικό συμβόλαιο είχε φθαρεί και τα εξτρεμιστικά κόμματα της αριστεράς και της δεξιάς οργίαζαν. Η κυβέρνηση έγινε τόσο απελπισμένη που αγκαλιάστηκε με την Κίνα και αργότερα πούλησε το κύριο λιμάνι της, τον Πειραιά, σε κινεζική εταιρεία. Σήμερα η Ελλάδα απέχει πολύ από το να είναι τέλεια. Ένα σιδηροδρομικό δυστύχημα τον Φεβρουάριο αποκάλυψε τη διαφθορά και τις κακοτεχνίες στις υποδομές- ένα σκάνδαλο υποκλοπών και η κακομεταχείριση των μεταναστών έδειξαν ότι οι πολιτικές ελευθερίες μπορούν να βελτιωθούν. Αλλά μετά από χρόνια επώδυνης αναδιάρθρωσης, η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή της ετήσιας κατάταξής μας για τις οικονομίες του πλούσιου κόσμου το 2023. Η κεντροδεξιά κυβέρνηση της επανεξελέγη τον Ιούνιο. Η εξωτερική της πολιτική είναι φιλοαμερικανική, φιλοευρωπαϊκή και επιφυλακτική απέναντι στη Ρωσία. Η Ελλάδα δείχνει ότι από το χείλος της κατάρρευσης είναι δυνατόν να θεσπιστούν σκληρές, λογικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, να ανασυγκροτηθεί το κοινωνικό συμβόλαιο, να επιδειχθεί συγκρατημένος πατριωτισμός - και να κερδίσει και τις εκλογές. Με τον μισό Κόσμο να πρόκειται να ψηφίσει το 2024, οι απανταχού δημοκράτες θα πρέπει να δώσουν προσοχή". And the winner is Greece!
Και οι Βρυξέλλες ψήφισαν Ελλάδα
Χθες, το Συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ECOFIN), έλαβε ιστορικές αποφάσεις για το Σύμφωνο Σταθερότητας, οι οποίες εκπληρώνουν τους στόχους που είχε θέσει η ελληνική πλευρά, επαυξάνοντας τη θετική δυναμική του άρθρου του Economist.
Τα ζητήματα που είχε ανεβάσει σε υψηλό επίπεδο, ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, κλείνουν με αίσιο τρόπο για την Ελλάδα. Κερδίσαμε την ειδική μεταχείριση των αμυντικών δαπανών, την ειδική πρόνοια για τους τόκους του ελληνικού δημοσίου χρέους το 2033, την προστασία των επενδύσεων και την σταδιακή μείωση του δημοσίου χρέους, ώστε να μην υπονομεύονται η ανάπτυξη και η κοινωνική συνοχή.
Σύμφωνα με τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη, η μακρά ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση ολοκληρώθηκε με επιτυχία για την Ελλάδα και ένα μακροχρόνιο αίτημα διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων για την εξαίρεση των αμυντικών επενδύσεων από τον υπολογισμό του υπερβολικού ελλείμματος γίνεται για πρώτη φορά αποδεκτό. Παράλληλα, γίνεται ρητή αναφορά με θετικό τρόπο στο ζήτημα που θα προκύψει το 2033 σε σχέση με τον υπολογισμό των τόκων των δανείων του επίσημου τομέα στο ελληνικό δημόσιο χρέος, απαλλάσσοντας έτσι τη χώρα από ένα πονοκέφαλο ως προς τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ.
Στόχος της Ελλάδας σε αυτές τις διαπραγματεύσεις ήταν να εξασφαλιστεί ο μέγιστος δυνατός συνδυασμός των πολιτικών της δημοσιονομικής σταθερότητας και οικονομικής ανάπτυξης. Οι βασικοί στόχοι του νέου πλαισίου είναι η εξασφάλιση τις δημοσιονομικής σταθερότητας και βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους, και η επίτευξη υψηλών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια. Πάμε να δούμε τι κερδίζει η Ελλάδα...
Εξαίρεση αμυντικών δαπανών
Ικανοποιείται το πάγιο αίτημα για ειδική μεταχείριση των αμυντικών δαπανών, καθώς προβλέπεται ότι αν ένα κράτος-μέλος έχει υψηλότερες επενδύσεις σε άμυνα σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ή προβαίνει σε μια σημαντική αύξηση των επενδύσεων του στην άμυνα, αυτό δεν θα λαμβάνεται υπόψιν για να τεθεί σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.
Οι επενδύσεις στην άμυνα είναι η μοναδική κατηγορία δαπανών για την οποία εισάγεται ρητά αυτή η πρόνοια. Κατόπιν αιτήματος αρκετών κρατών μελών, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα κατείχε εξέχουσα θέση, οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες προβλέπουν ότι όταν σημειώνεται υπέρβαση των ορίων για το έλλειμμα και το χρέος, θα συνυπολογίζεται κατά πόσο αυτή οφείλεται στην πραγματοποίηση υψηλών δαπανών για επενδύσεις στην άμυνα.
Σταδιακή και... λογική μείωση χρέους
Η μείωση του δημοσίου χρέους θα είναι σταδιακή, ώστε να προστατευτεί η δυναμική της ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Με τους υφιστάμενους κανόνες κάθε κράτος-μέλος που έχει χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ είναι υποχρεωμένο να μειώνει κάθε χρόνο το χρέος του κατά το 1/20 του υπερβάλλοντος ποσού. Στην πράξη αυτό για την Ελλάδα σημαίνει ετήσια μείωση χρέους 4,5%-5% τα επόμενα χρόνια. Με τους νέους κανόνες η απαιτούμενη μείωση χρέους θα υπολογίζεται με βάση τα χαρακτηριστικά κάθε κράτους μέλους, ενώ ως ελάχιστο όριο για τα κράτη με υψηλό χρέος, δηλαδή μεγαλύτερο του 90% του ΑΕΠ, όπως η Ελλάδα, τίθεται η ετήσια μέση μείωση του χρέους κατά 1%. Σημειώνεται ότι τα τελευταία τρία χρόνια (2021-2023) η Ελλάδα μειώνει το λόγο χρέος προς ΑΕΠ κατά περισσότερες από δέκα μονάδες ετησίως. Για τα κράτη με χρέος μεταξύ 60% και 90% ο ελάχιστος μέσος απαιτούμενος ρυθμός μείωσης είναι 0,5%. Με την κατάργηση του κανόνα 1/20 οι απαιτήσεις περιορισμού του δημοσίου χρέους τα αμέσως επόμενα χρόνια θα είναι συνεπώς σημαντικά μειωμένες.
Επιπλέον με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες μειώνονται οι ελάχιστες απαιτήσεις για περιορισμό των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Ειδικότερα τόσο οι υφιστάμενοι όσο και οι νέοι κανόνες προβλέπουν ότι τα κράτη θα πρέπει κατά κανόνα να θέτουν στόχους για το δημοσιονομικό έλλειμμα οι οποίοι να είναι πιο φιλόδοξοι από το ανώτατο όριο 3% που ορίζει η Συνθήκη. Ο σκοπός τους είναι να διασφαλιστεί ότι ακόμη και σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όταν δηλαδή το έλλειμμα θα είναι εκ των πραγμάτων υψηλότερο, τα κράτη μέλη θα κατορθώσουν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Στο υφιστάμενο πλαίσιο, υπάρχουν δύο τέτοια ανώτατα όρια τα οποία στην περίπτωση της Ελλάδας συνεπάγονται μέγιστο έλλειμμα ίσο με 0,5% του ΑΕΠ και 0,7% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Με τους νέους κανόνες, τα παραπάνω όρια καταργούνται και στην θέση τους τίθεται ένα ενιαίο και λιγότερο αυστηρό ανώτατο όριο ελλείμματος, το οποίο προβλέπει ότι το έλλειμμα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 1,5% του ΑΕΠ.
Λύση για τους τόκους μετά το 2032
Εξασφαλίζεται ότι η ενσωμάτωση των τόκων επίσημων δανείων στο δημόσιο χρέος, η οποία είναι προγραμματισμένη για το 2033, δεν θα ληφθεί υπόψη στους υπολογισμούς εξέλιξης του ελληνικού δημοσίου χρέους όσον αφορά την εφαρμογή των νέων δημοσιονομικών κανόνων.
Στο προσκήνιο οι εθνικές πολιτικές υπό προϋποθέσεις
Οι εθνικές δημοσιονομικές πολιτικές θα σχεδιάζονται με μεγαλύτερη έμφαση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εθνικών οικονομιών.
Με το νέο σύστημα επιστρέφουμε σε μια αρχιτεκτονική λιγότερο οριζόντια η οποία θα βασίζεται σε εξατομικευμένα εθνικά σχέδια δημοσιονομικής προσαρμογής τετραετούς διάρκειας. Τα σχέδια αυτά θα πρέπει βέβαια να ακολουθούν τους συμφωνημένους κοινούς κανόνες ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εκδίδει για κάθε κράτος μια τεχνική πρόταση εξέλιξης της μεταβλητής που θα αποτελεί το επίκεντρο της δημοσιονομικής προσαρμογής, συγκεκριμένα των καθαρών πρωτογενών δημοσίων δαπανών. Η πρόταση της Επιτροπής θα αποτελεί βάση συζήτησης για την λήψη τελικών αποφάσεων.
Κάθε κράτος θα μπορεί να προτείνει και αυτό την δική του πρόταση δημοσιονομικής προσαρμογής λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες που αντιμετωπίζει. Αναγνωρίζεται μάλιστα ρητά ότι η πορεία εξέλιξης των δημοσίων δαπανών θα μπορεί να αποκλίνει από αυτήν που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εφόσον αυτό τεκμηριώνεται επαρκώς. Η διαδικασία αυτή είναι ανάλογη με εκείνη της έγκρισης των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που εφαρμόζονται στα πλαίσια του προγράμματος NextGenEU. Έτσι, αυξάνεται σημαντικά η εθνική ιδιοκτησία των σχεδίων δημοσιονομικής προσαρμογής.
Επίσης, αναγνωρίζεται η δυνατότητα αναθεώρησης των τετραετών σχεδίων πριν την ολοκλήρωσή τους, είτε σε περίπτωση κυβερνητικής αλλαγής είτε όταν επέλθουν μεταβολές που καθιστούν την εφαρμογή τους αδύνατη. Με αυτόν τον τρόπο αφενός αναγνωρίζεται το δικαίωμα των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων να ενσωματώνουν στα σχέδια προσαρμογής τις δικές τους οικονομικές προτεραιότητες, τηρώντας βέβαια το γενικό πλαίσιο των συμφωνημένων κανόνων, ενώ παράλληλα διασφαλίζεται ότι όταν συμβαίνουν απρόβλεπτά γεγονότα τα κράτη δεν θα είναι δέσμια ανεπίκαιρων σχεδίων.
Προστασία αναπτυξιακών επενδύσεων
Προστατεύονται οι επενδύσεις που συμβάλουν στην ανάπτυξη και την προσαρμογή των οικονομιών στις σύγχρονες συνθήκες.
Με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες δημιουργείται περισσότερος δημοσιονομικός χώρος για την πραγματοποίηση επενδύσεων που έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα και συμβάλουν στην αντιμετώπιση σύγχρονων προκλήσεων όπως η ψηφιακή και πράσινη μετάβαση, η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η ενεργειακή ασφάλεια, η οικονομική ανθεκτικότητα, η κοινωνική συνοχή και η άμυνα. Αυτό δεν σημαίνει πλήρη εξαίρεση τους από τον υπολογισμό του ελλείμματος και του χρέους. Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν άλλωστε εφικτό δεδομένου ότι και αυτές οι δαπάνες από κάπου θα πρέπει τελικά να πληρωθούν. Ωστόσο τα κράτη που δεσμεύονται να πραγματοποιήσουν ένα σύνολο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων θα μπορούν να αιτηθούν μεγαλύτερη περίοδο προσαρμογής (έως 7 αντί για 4 έτη) προκειμένου να πετύχουν τους δημοσιονομικούς τους στόχους.
Αντιμετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων
Ενισχύεται η δυνατότητα αντιμετώπισης απρόβλεπτων καταστάσεων, σε ενωσιακό ή εθνικό επίπεδο με την ενεργοποίηση ρητρών διαφυγής.
Με το νέο πλαίσιο αναγνωρίζεται ρητά η δυνατότητα παρεκκλίσεων από τις προβλέψεις των τετραετών Σχεδίων Προσαρμογής, είτε σε περίπτωση που επέλθει σοβαρή οικονομική ύφεση στη ζώνη του ευρώ ή την ΕΕ («Γενική Ρήτρα»), είτε σε εξαιρετικές περιστάσεις που βρίσκονται εκτός του ελέγχου των εθνικών κυβερνήσεων και έχουν σημαντική επίπτωση στα δημόσια οικονομικά τους («ειδική ρήτρα»). Η απόφαση θα λαμβάνεται από το Συμβούλιο Υπουργών κατόπιν πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι όσον αφορά τις ειδικές ρήτρες αναγνωρίζεται πως την πρωτοβουλία για την εκκίνηση της διαδικασίας θα την έχουν τα κράτη μέλη τα οποία θα υποβάλουν σχετικό αίτημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ήταν ένα επίσημο αίτημα της Ελλάδας, το οποίο έγινε αποδεκτό.
Με βάση τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι η Ελλάδα έχει πετύχει τους στόχους της και αυτό οφείλεται στα αποτελέσματα της δημοσιονομικής, μακροοικονομικής και διαρθρωτικής προσαρμογής, που έφεραν και την επιστροφή στην επενδυτική βαθμίδα, μετά από 14 χρόνια. Η αξιοπιστία της χώρας βρίσκεται σε εξαιρετικό επίπεδο και η ανακήρυξη της σε "πρωταθλήτρια" για τη φετινή χρονιά από το περιοδικό Economist, μόνο τυχαία δεν είναι. Οι ύμνοι των διεθνών επενδυτικών οίκων είναι το επιστέγασμα των προσπαθειών των τελευταίων ετών. Οι αγορές έχουν επενδύσει στον Μητσοτάκη και δεν διαψεύδονται.
Εύσημα και καμπανάκια από την Τράπεζα Ελλάδος
Διατήρηση των ισχυρών ρυθμών ανάπτυξης αλλά και πολλές αβεβαιότητες βλέπει η Τράπεζα της Ελλάδος για την οικονομία.
Η Ενδιάμεση Έκθεση της Νομισματικής Πολιτικής περιλαμβάνει θετικές προβλέψεις και αναδεικνύει 5 προκλήσεις, ενώ διατυπώνονται 11 προτάσεις, για να διατηρηθεί η χώρα σε πορεία βιώσιμης ανάπτυξης και να είναι πάντα αξιόχρεη. Σύμφωνα με την Τράπεζα Ελλάδος, η οικονομία θα αναπτυχθεί με 2,4% φέτος, ενώ του χρόνου με 2,5%, έναντι πρόβλεψης του προϋπολογισμού για 2,9%. Ο πληθωρισμός θα "τρέξει" φέτος με ρυθμό 4,1%, ενώ εκτιμάται ότι θα βρεθεί στο 2% (αποτελεί τον κεντρικό στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) το 2026.
Η Τράπεζα Ελλάδος εντοπίζει τέσσερις βασικές αβεβαιότητες, που έχουν να κάνουν με την ενδεχόμενη επιδείνωση της γεωπολιτικής κρίσης στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή, τον πιθανά χαμηλότερο του αναμενομένου ρυθμός απορρόφησης και αξιοποίησης των κονδυλίων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, την πιθανή καθυστέρηση υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων, που θα επιβράδυνε τη διαδικασία ενίσχυσης της παραγωγικότητας της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και από τα ακραία καιρικά φαινόμενα (πλημμύρες και πυρκαγιές, όπως συνέβη το 2023).
Από κει και πέρα, οι κύριες προκλήσεις για την οικονομία είναι ο πληθωρισμός, το υψηλό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, τα "κόκκινα" δάνεια και το υψηλό ιδιωτικό χρέος, οι αδυναμίες της αγοράς εργασίας και η χαμηλή διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα. Με αφορμή αυτές τις 5 προκλήσεις, η Τράπεζα της Ελλάδος διατυπώνει έντεκα προτάσεις, για διατηρήσιμη ανάπτυξη της οικονομίας.
Ειδικότερα, προτείνει τα εξής:
- Διατηρήσιμη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να περιορίσουν, όπου είναι εφικτό, το περιθώριο κέρδους τους ώστε να αποφευχθεί το φαινόμενο του "πληθωρισμού κερδών”. Βραχυπρόθεσμα απαιτείται εντατικοποίηση των ελέγχων των αρμόδιων ελεγκτικών μηχανισμών και της Επιτροπής Ανταγωνισμού ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα αισχροκέρδειας και ολιγοπωλιακές πρακτικές. Μεσομακροπρόθεσμα απαιτείται η ενίσχυση του ανταγωνισμού στις αγορές προϊόντων, με άρση των πάσης φύσεως ρυθμιστικών εμποδίων στον ανταγωνισμό ώστε να διευκολυνθεί η είσοδος νέων επιχειρήσεων. Παράλληλα, οι μισθολογικές αυξήσεις, οι οποίες εντείνονται λόγω της στενότητας στην αγορά εργασίας, θα πρέπει να είναι τέτοιες ώστε να καλύπτουν την απώλεια αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων, χωρίς όμως να δημιουργούν ένα σπιράλ αυξήσεων μισθών-τιμών που θα οδηγούσε και σε χειροτέρευση της ανταγωνιστικότητας.
- Επιτάχυνση της απορρόφησης και αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του ευρωπαϊκού μέσου ανάκαμψης NGEU και του ΕΣΠΑ 2021-2027. Οι πόροι αυτοί θα πρέπει να κατευθυνθούν σε οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμους τομείς υψηλής τεχνολογίας, οι οποίοι έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό, καθώς και στη βελτίωση των υποδομών.
- Συνέχιση και ενίσχυση των μεταρρυθμίσεων, ιδιαίτερα σε τομείς με χρόνιες δυσλειτουργίες, όπως για παράδειγμα η απονομή της δικαιοσύνης. Συνεπώς απαιτούνται δράσεις (κάποιες από τις οποίες περιλαμβάνονται στο σχέδιο Ελλάδα 2.0) που στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό και την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης, μέσω της αναβάθμισης των δεξιοτήτων των δικαστών, καθώς και των συστημάτων τήρησης αρχείων και πληροφορικής στα δικαστήρια, και μέσω της υιοθέτησης νομοθεσίας για την παρακολούθηση και βελτίωση της απόδοσης των δικαστικών υπαλλήλων και την αναθεώρηση του δικαστικού χάρτη για όλους τους κλάδους της δικαιοσύνης.
- Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος ώστε να ενισχυθούν οι επενδύσεις και η παραγωγικότητα της εργασίας. Δράσεις προς αυτή την κατεύθυνση περιλαμβάνουν την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης, αλλά και τη βελτίωση της φορολογικής διοίκησης και την απλοποίηση του φορολογικού συστήματος που θα μπορούσε να ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου για τους επενδυτές και να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του επενδυτικού κενού. Παράλληλα, απαιτείται η άρση των κανονιστικών περιορισμών στην πρόσβαση και την άσκηση ορισμένων επαγγελματικών υπηρεσιών, οι οποίοι παραμένουν υψηλότεροι από ό,τι κατά μέσο όρο στην ΕΕ, η αύξηση των επιχειρηματικών δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη, οι οποίες υπολείπονται του ευρωπαϊκού μέσου όρου, και η βελτίωση του επιπέδου ψηφιοποίησης της οικονομίας.
- Αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής θα δημιουργήσει επιπλέον δημοσιονομικό χώρο, ικανό για μια ευρύτερη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος και την προώθηση της φορολογικής δικαιοσύνης.
- Μείωση του λόγου δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ. Παρότι δεν υπάρχουν άμεσοι κίνδυνοι για το δημόσιο χρέος από την άνοδο των επιτοκίων, εξαιτίας των ευνοϊκών χαρακτηριστικών της διάρθρωσης του χρέους, θα πρέπει να τονιστεί ότι αυτά δεν είναι μόνιμα. Παρέχουν μόνο ένα σημαντικό παράθυρο ευκαιρίας προκειμένου το δημόσιο χρέος να παραμείνει βιώσιμο κατά την επερχόμενη σταδιακή λήξη και αντικατάσταση των ευνοϊκών δανείων, που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο των μνημονίων, με νέο δανεισμό σε όρους αγοράς. Προκειμένου να αξιοποιηθεί αυτό το παράθυρο ευκαιρίας, απαιτείται η επίτευξη δημοσιονομικών πλεονασμάτων με σκοπό τη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας.
- Αντιμετώπιση των προκλήσεων των φυσικών καταστροφών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Η πρόσφατη εμπειρία των καταστροφικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής κατέδειξε την ανάγκη πρόβλεψης ειδικών κονδυλίων για έργα προσαρμογής και για την παροχή έκτακτης βοήθειας, πέρα από τις απαραίτητες επενδύσεις για έργα μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα. Το αυξημένο κόστος των φυσικών καταστροφών θα πρέπει να καλύπτεται είτε από ευρωπαϊκά κονδύλια, είτε από πρόσθετες πηγές εθνικών εσόδων, ενώ κρίνεται επιβεβλημένη και η προώθηση της ιδιωτικής ασφάλισης περιουσιακών στοιχείων ώστε να περιοριστεί το δημοσιονομικό κόστος.
- Αντιμετώπιση του προβλήματος της αναντιστοιχίας μεταξύ ζητούμενων και προσφερόμενων θέσεων εργασίας και αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό. Για να αντιμετωπιστεί η αναντιστοιχία μεταξύ ζητούμενων και προσφερόμενων θέσεων εργασίας, απαιτούνται, μεταξύ άλλων, η συνέχιση και η αναβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης, η κατάρτιση των μακροχρόνια ανέργων στις νέες δεξιότητες, αλλά και η συνεχής ανάπτυξη και χρήση των δεξιοτήτων των εργαζομένων σε όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. Εξίσου απαραίτητες παραμένουν οι παρεμβάσεις για την ένταξη και παραμονή στην αγορά εργασίας των γυναικών, που θα συντελέσει στην οικονομική ανάπτυξη και στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.
- Περαιτέρω ενίσχυση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τομέα. Οι τράπεζες οφείλουν να ενισχύσουν περαιτέρω τα κεφαλαιακά τους αποθέματα αξιοποιώντας την αυξημένη κερδοφορία, η οποία διαμορφώνει ευνοϊκές συνθήκες για την εσωτερική δημιουργία κεφαλαίου. Επίσης, απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση της διασύνδεσης των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής με το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
- Αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους που είναι εκτός τραπεζικού τομέα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την παροχή διατηρήσιμων λύσεων ρύθμισης για τους "βιώσιμους” πιστούχους και τη ρευστοποίηση των εμπράγματων εξασφαλίσεων για τις υπόλοιπες περιπτώσεις. Στην αντιμετώπιση του προβλήματος αναμένεται να βοηθήσουν και οι βελτιώσεις στον εξωδικαστικό μηχανισμό και ιδίως η λειτουργία του φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης ακινήτων.
- Προσέλκυση ξένων επενδυτικών κεφαλαίων, η οποία θα βοηθήσει στην περαιτέρω μείωση του επενδυτικού κενού. Προς το σκοπό αυτό, απαιτείται η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ώστε να διευκολυνθεί η εισροή ξένων άμεσων επενδύσεων. Ταυτόχρονα όμως απαιτείται και η αναβάθμιση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης των ελληνικών επιχειρήσεων μέσω διεθνών επενδύσεων χαρτοφυλακίου (υπό τη μορφή εκδόσεων χρέους και μετοχικών συμμετοχών) ώστε να επιταχυνθεί η υλοποίηση νέων ιδιωτικών επενδύσεων, ιδίως στον τομέα της τεχνολογίας. Ωστόσο, κάτι τέτοιο απαιτεί και βελτίωση της ποιότητας των λογιστικών καταστάσεων και συνολικά της εταιρικής διακυβέρνησης, ώστε να ξεπεραστούν προβλήματα ασύμμετρης πληροφόρησης που εμποδίζουν την είσοδο δυνητικά ενδιαφερόμενων διεθνών επενδυτών.
Ως προς τις γενικότερες εξελίξεις, η Τράπεζα της Ελλάδος, εκτός των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών μεγεθών, επισημαίνει τις αυξήσεις των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, οι οποίες ασκούν αυξητική επίδραση στις αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων, αλλά και των ομολόγων των ελληνικών τραπεζών και επιχειρήσεων. Ωστόσο, οι ανοδικές πιέσεις στις αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους αντισταθμίστηκαν από τις θετικές εξελίξεις της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδος. Συγκεκριμένα, ο οίκος Scope Ratings τον Αύγουστο, ο οίκος DBRS στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο οίκος S&P τον Οκτώβριο και ο οίκος Fitch στις αρχές Δεκεμβρίου 2023 αναβάθμισαν την πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδος στην επενδυτική κατηγορία.
Ως αποτέλεσμα, οι αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων παρουσιάζουν σημαντική μείωση σε σχέση με τις αρχές του 2023, όπως και οι διαφορές των αποδόσεων τους έναντι άλλων κρατικών ομολόγων της ευρωζώνης. Αντίστοιχα, οι αποδόσεις των ελληνικών εταιρικών ομολόγων παρουσίασαν ήπια μεταβλητότητα από την αρχή του έτους, καθώς τα οφέλη από τις διαδοχικές θετικές εξελίξεις στην πιστοληπτική αξιολόγηση των ελληνικών κρατικών ομολόγων αντιστάθμισαν σε μεγάλο βαθμό τις αυξητικές πιέσεις επί των αποδόσεων στην αγορά ομολόγων.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και για την πορεία των τιμών των μετοχών στο Χρηματιστήριο Αθηνών, για τις οποίες η Τράπεζα Ελλάδος επισημαίνει ότι σημείωσαν πολύ ισχυρή άνοδο, από την αρχή του 2023 μέχρι το Νοέμβριο, καταγράφοντας σημαντικά καλύτερη επίδοση από ό,τι οι μετοχές στις ΗΠΑ και στην ευρωζώνη. Οι τραπεζικές μετοχές παρουσίασαν υψηλότερες αποδόσεις σε σύγκριση με το γενικό δείκτη του ΧΑ, σε συνάφεια κυρίως με την αναβάθμιση της κρατικής πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδος στην επενδυτική κατηγορία, την κερδοφορία και τις αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής αξιολόγησης των τραπεζών και την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Ωστόσο, οι θετικές προοπτικές δεν πρέπει να οδηγούν σε εφησυχασμό, καθώς η τρέχουσα διαβάθμιση του Ελληνικού Δημοσίου υπολείπεται αισθητά της πιστοληπτικής αξιολόγησης που είχε το 2009, αλλά και της μέσης πιστοληπτικής αξιολόγησης που έχουν σήμερα οι χώρες της Ευρωζώνης. Συνεπώς, όπως επισημαίνει η Τράπεζα της Ελλάδος, απαιτείται υπευθυνότητα και συνέχιση της προσπάθειας ώστε να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη των διεθνών επενδυτών στην ασκούμενη οικονομική πολιτική και να συνεχιστούν οι αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής αξιολόγησης του Ελληνικού Δημοσίου.
Πολύ υψηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα
Εν τω μεταξύ χθες η Τράπεζα της Ελλάδος δημοσιοποίησε τα στοιχεία σχετικά με τις δημοσιονομικές εξελίξεις στο ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου, οι οποίες μάλλον είναι πιο θετικές σε σχέση με αυτές που δημοσιοποίησε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της, το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε στα 7,11 δισ. ευρώ, έναντι 5,8 δισ. ευρώ που έδειξαν τα στοιχεία του υπουργείου. Μάλιστα, το ταμειακό αποτέλεσμα της κεντρικής διοίκησης στο ενδεκάμηνο παρουσίασε έλλειμμα μόλις 468 εκατ. ευρώ, έναντι ελλείμματος 6,808 δισ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2022. Η Τράπεζα Ελλάδος διαπιστώνει ότι τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού διαμορφώθηκαν στα 56,595 δισ. ευρώ, έναντι 49,831 δισ. ευρώ πέρυσι. ενώ οι δαπάνες διαμορφώθηκαν στα 53,473 δισ. ευρώ, από 53,49 δισ. ευρώ το αντίστοιχο περυσινό ενδεκάμηνο.
Η κυβέρνηση έχει τον "αέρα" να προχωρήσει και σε άλλες φιλολαϊκές τακτοποιήσεις, ενώ διατηρεί και "μαγιά" για να ενισχύσει τον προϋπολογισμό του 2024 τους πρώτους μήνες της νέας χρονιάς. Παρά τις παροχές του Δεκεμβρίου, η "προίκα" εξακολουθεί να είναι πλούσια. Το σημαντικότερο απ΄ όλα είναι ότι υπάρχουν ενδείξεις για ακόμη καλύτερο κλείσιμο του πρωτογενούς πλεονάσματος το 2023. Γιατί η κυβέρνηση θέλει να εκπλήσσει τις αγορές και πολύ καλά πράττει...
Η ασύμμετρη απειλή των... Χούθι για την τσέπη μας
Ο Σαμαράς και η «Δεξιά της Δεξιάς»
Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
