Η Βαριατρική, ως γνωστόν είναι μια επιλογή για εκατομμύρια ασθενείς που πάσχουν από νοσογόνο παχυσαρκία και επιβάλλεται να χάσουν το πλεονάζον βάρος για λόγους υγείας.
Μάλιστα, τα αποτελέσματα των βαριατρικών τεχνικών είναι τόσο θεαματικά ως προς την απώλεια βάρους αλλά και τη βελτίωση της υγείας συνολικά, καθώς «εξαφανίζονται» χρόνιες παθήσεις, όπως ο διαβήτης, η άπνοια ύπνου και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, που όλο και περισσότεροι παχύσαρκοι ασθενείς τις θεωρούν ως ιδανική λύση, χωρίς όμως να γνωρίζουν τι είναι τι.
«Σήμερα, εφαρμόζονται τέσσερις διαφορετικές χειρουργικές τεχνικές αντιμετώπισης της νοσογόνου παχυσαρκίας. Οι δημοφιλέστερες, αν επιτρέπεται να το πούμε έτσι, είναι η γαστρική παράκαμψη Roux-en-Y και το γαστρικό "μανίκι". Και οι δυο στόχο έχουν να μειώσουν το μέγεθος του στομάχου. Υπάρχει επίσης ο γαστρικός δακτύλιος, μια απλούστερη μεν διαδικασία αλλά απεδείχθη αναποτελεσματική και πλέον δεν προτιμάται. Τέλος, μια πιο δραστική λύση είναι η χολοπαγκρεατική εκτροπή», εξηγεί ο Δρ. Δημήτρης Σ. Μουσιώλης, Γενικός Χειρουργός-Βαριατρική Χειρουργική, Λαπαροσκοπική Χειρουργική, Ορθοπρωκτική Χειρουργική (www.dmousiolis.gr).
Εντύπωση προκαλεί ότι, οι δύο δημοφιλέστερες σήμερα βαριατρικές τεχνικές ανακαλύφθηκαν ουσιαστικά κατά λάθος. Η γαστρική παράκαμψη Roux-en-Y αρχικά αναπτύχθηκε ως θεραπεία για τα στομαχικά έλκη, καθώς περιλάμβανε την αφαίρεση του μεγαλύτερου τμήματος του στομάχου και στη συνέχεια σύνδεση του εναπομείναντος τμήματος με το λεπτό έντερο. Όταν το 1966 ο Δρ. Edward Mason από το Πανεπιστήμιο της Αϊόβα εφάρμοσε την τεχνική σε μια παχύσαρκη γυναίκα, διαπίστωσε ότι εκείνη έχασε βάρος. Έκτοτε, άρχισε να χειρουργεί άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία με στόχο την απώλεια βάρους, αλλά η γαστρική παράκαμψη Roux-en-Y κατέστη ασφαλέστερη περί τα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν οι χειρουργοί μπόρεσαν να την εφαρμόσουν λαπαροσκοπικά.
Το γαστρικό «μανίκι» ανακαλύφθηκε το 2000, όταν ο Δρ. Michel Gagner, που εργαζόταν τότε στο Νοσοκομείο «Όρος Σινά» της Νέας Υόρκης, κλήθηκε να χειρουργήσει μια εξαιρετικά παχύσαρκη γυναίκα. Στα πρώτα στάδια της χειρουργικής διαδικασίας η ασθενής εμφάνισε ανεπάρκεια οξυγόνου και η επέμβαση έπρεπε επειγόντως να διακοπεί. Όμως, ο Δρ. Gagner το μόνο που είχε καταφέρει μέχρι τότε ήταν να κόψει το μεγαλύτερο τμήμα του στομάχου, αφήνοντας μόνο ένα μικρό «σακουλάκι». Πίστεψε, λοιπόν, πως η επέμβαση είχε αποτύχει, αλλά προς μεγάλη του έκπληξη η γυναίκα στη συνέχεια έχασε πολλά κιλά.
Σύμφωνα με τον Δρ. Μουσιώλη, «το γαστρικό "µανίκι" είναι σήμερα χειρουργική λύση πρώτης επιλογής για τη νοσογόνο παχυσαρκία. Λαπαροσκοπικά αφαιρούμε τμήμα του στομάχου δίνοντας στο εναπομείναντα μυ το σχήμα σωλήνα, που μοιάζει με ‘μανίκι’. Έτσι περιορίζουμε τη χωρητικότητα του στομάχου και το αίσθημα της πείνας, αφού στο τμήμα που αφαιρούμε εκκρίνεται η γρελίνη, η λεγόμενη και ‘ορμόνη’ της πείνας. Η όλη χειρουργική διαδικασία απαιτεί γενική αναισθησία και διαρκεί περίπου 3 ώρες. Στη συνέχεια, ο ασθενής μεταφέρεται σε δωμάτιο νοσηλείας, όπου παραμένει για 4 ημέρες περίπου, καθώς αρχικά η σίτισή του γίνεται με ορό. Δεν υπάρχει μετεγχειρητικός πόνος και ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα.
Μετά από ένα διάστημα 30 ημερών διατροφικής προσαρμογής (καταναλώνοντας κυρίως υδαρείς και μαλακές τροφές, όπως επίσης και άφθονα υγρά), ο ασθενής μπορεί πια να φάει σχεδόν τα πάντα, αλλά σε μικρή ποσότητα. Μετά από έξι μήνες είναι πια σε θέση να τρώει ποσότητες φαγητού ίσες µε µία μικρή μερίδα εστιατορίου, καθώς η χωρητικότητα του στομάχου έχει σταθεροποιηθεί, χωρίς όμως να επανέλθει ποτέ στα προ επέμβασης δεδομένα. Αυτό που θα πρέπει να συγκρατήσουμε απ’ όσα προανέφερα είναι πως η απώλεια βάρους είναι γρήγορη, χωρίς πείνα και χωρίς ο ασθενής να χρειάζεται αυστηρή ιατρική παρακολούθηση».
Αντιθέτως, στη γαστρική παράκαμψη Roux en-Y το στομάχι διαιρείται λίγο κάτω από την καρδιοοισοφαγική συμβολή με σκοπό τη δημιουργία ενός μικρού γαστρικού θυλάκου χωρητικότητας περίπου 30 γραμμαρίων, ο οποίος στη συνέχεια συνδέεται με το λεπτό έντερο. Η κυκλοφορία των πεπτικών υγρών γίνεται με εντεροαναστόμωση και το πεπτικό σύστημα μοιάζει πια με το γράμμα Υ. Ανάλογα με το μήκος του λεπτού εντέρου που παρακάμπτεται, υπάρχουν διάφορες παραλλαγές της γαστρικής παράκαμψης. Η τεχνική αυτή προσφέρει μεγάλη ελευθερία στις διατροφικές επιλογές και μεγαλύτερη απώλεια βάρους συγκριτικά με το γαστρικό δακτύλιο.
«Ο ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος επινοήθηκε το 1983 από τον Lubomir Kuzmak και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά λαπαροσκοπικά το 1992 από τον Δρ. Mitiku Belachew. Την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα παρατηρήθηκε μια μαζική αύξηση των τοποθετήσεων γαστρικών δακτυλίων. Ουσιαστικά, ο δακτύλιος από βιο-συμβατή σιλικόνη δίνει σχήμα κλεψύδρας στο στομάχι, καθώς τοποθετείται στο άνω μέρος του. Ο δακτύλιος γεμίζει με υγρό μέσω ειδικής βαλβίδας (port) που εμφυτεύεται στο υποδόριο του κοιλιακού τοιχώματος και έτσι η εσωτερική διάμετρος του μικραίνει στενεύοντας το ‘λαιμό’ της κλεψύδρας.
Είναι µία επέμβαση, η οποία αλλάζει εντελώς τις διατροφικές συνήθειες του ασθενή, καθώς πρέπει πλέον να καταργήσει τροφές από το διαιτολόγιό του (όλες τις μαλακές τροφές και υγρά που είναι πλούσιες σε ζάχαρη και λιπαρά και "ξεγελούν" τον δακτύλιο, αφού τον διαπερνούν με μεγάλη ευκολία και ο ασθενής συνεχίζει να τρώει έως ότου χορτάσει), να αφιερώσει χρόνο στα γεύματά του μασώντας καλά τις τροφές και να σταματά το φαγητό μόλις αισθανθεί κορεσμό. Αυτοί οι διατροφικοί κανόνες, πρέπει να γίνουν κυριολεκτικά κανόνας ζωής, διαφορετικά εμφανίζονται εμετοί, οι οποίοι θέτουν σε κίνδυνο το αποτέλεσμα της επέμβασης. Οι ασθενείς µε γαστρικό δακτύλιο πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά μέχρι να σταθεροποιηθεί το βάρος τους. Η μέση απώλεια βάρους είναι 4 κιλά ανά μήνα», επισημαίνει ο Δρ. Μουσιώλης.
Τέλος, η χολοπαγκρεατική εκτροπή είναι η μια επέμβαση που προσθέτει στο γαστρικό «μανίκι» τη μείωση της ικανότητας απορρόφησης του λεπτού εντέρου. Αυτό επιτυγχάνεται μειώνοντας τη διαδρομή των τροφών στο λεπτό έντερο, µέσω μίας εντερικής παράκαμψης. Με αυτό τον τρόπο, επιτυγχάνεται η μείωση της απορροφητικής επιφάνειας του εντέρου και η πρόκληση σημαντικών ορμονικών και μεταβολικών αλλαγών.
«Η χολοπαγκρεατική εκτροπή ουσιαστικά θεωρείται "συμπλήρωμα" στο γαστρικό "μανίκι" και συστήνεται σε υπερπαχύσαρκους ασθενείς, σε ασθενείς µε διαβήτη τύπου 2 ή υπερλιπιδαιμία, σε ειδικές ομάδες ασθενών (όπως βουλιμικούς), καθώς και ως επιλογή όταν οι άλλες χειρουργικές επεμβάσεις απώλειας βάρους αποτύχουν», τονίζει ο ειδικός.
Και καταλήγει υπογραμμίζοντας ότι «αυτό ουσιαστικά που θα πρέπει να γνωρίζει ο κάθε ενδιαφερόμενος για τις βαριατρικές επεμβάσεις είναι ότι πρέπει να πραγματοποιούνται από χειρουργούς µε μεγάλη εμπειρία στη χειρουργική του πεπτικού συστήματος, µε έμπειρη χειρουργική ομάδα, που χειρουργούν σε εγκαταστάσεις µε πολύ καλή τεχνολογική υποδομή και διαθέτουν όλες τις προϋποθέσεις για τη μακρόχρονη παρακολούθηση των ασθενών. Ας μην ξεχνάμε ότι, όπως κάθε άλλη χειρουργική διαδικασία ενέχουν και αυτές τον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών. Συνεπώς, ο υποψήφιος ασθενής θα πρέπει να είναι καλά ενημερωμένος ώστε να επιλέξει τον κατάλληλο ειδικό και στη συνέχεια γιατρός και ασθενής να συναποφασίσουν για την τεχνική που είναι καταλληλότερη για τη διαχείριση του προβλήματος».